Γερμανίδα και την κυρίαν. Α! εξέχασα την τεράστιαν γερμανίδα δεσποινίδα η οποία τραγουδεί. Και αυτή ανήλθεν ενωρίς εις την κάμαραν της. Η κυρία επρόκειτο να υπάγη εις το θέατρον με τον κ de la Serda να ίδουν το «Coeur dispose» δεν το έλεγεν όμως δια να μην ακούση η κυρία Witting η οποία θα δυσαρεστείτο επειδή δεν την έπερναν μαζύ των.
Φαίνεται, ότι είναι ολίγον κακίστρα, αλλά ημάς τι μας μέλλει. Προς ημάς είναι πολύ καλή και αν ημείς της φερώμεθα ευγενώς, όπερ βέβαιον, τότε βεβαίως δεν θα αλλάξη. Προχθές επρότεινε στην νέαν Γερμανίδα να υπάγουν κάπου μαζύ, και αύτη ηρνήθη. Έπειτα της είπε δι’ένα κονσέρτο και πάλιν δεν ηθέλησεν η άλλη διότι θα έπαιζαν όλο γερμανικά κομμάτια, και αυτό φαίνεται ότι την επείραξε. Ευρίσκει επίσης πολύ άσχημο το να βγαίνει εξακολουθητικώς με τον νέον συμπατριώτην της και το βράδυ να μένουν τόσον αργά μαζύ. «Καλά να υπάγουν μερικές φορές μαζύ, δεν πειράζει καθόλου αλλ’ εξακολουθητικός,

13. Επιστολή Ελμίνας Ζάννου προς αγαπητοί μου μπαμπά και αδέλφια, Παρίσι, 12/25 Οκτωβρίου 1912
    Παρασκευή 11π.μ.

Αγαπημένοι μου μπαμπά και αδέλφια
Η Λούκα λείπει εγώ ετελείωσα ένα ράψιμο, και αμέσως αρχίζω να γράφω, διότι έτσι θα νομίζω πως σας ομιλώ και θα λησμονήσω ότι είμαι μόνη μου! Αχ, τι ωραίος καιρός σήμερον. Τέλος πάντων, ο ουρανός είναι καθαρός, ο ήλιος λάμπει χαρά θεού. Το απόγευμα σκοπεύομεν να υπάγωμεν εις την έκθεσιν των ανθέων και αφού ο καιρός είναι τόσον ωραίος θα καταβώμεν πεζή τα Champs Elyses.
Σεις Μπαμπά και Edith θα περνάτε τώρα από τα έξοχα εκείνα μέρη, θα βλέπετε την θάλασσαν μας! Σας ζηλεύω αλλ’ευτυχώς ο καιρός περνά γλήγορα και δεν θα αργήση η στιγμή που θα γυρίζωμεν και ημείς!
Καθώς σας έγραφα χθες, αι βραδυές μας περνούν εύθυμα. Ενίοτε το πρωί αισθανόμεθα κάπως μελαγχολικαί αλλ’έπειτα εξερχόμεθα και ξεχνούμεθα. Την Τετάρτην εις την θείαν Ίρμαν δεν είχαμεν πολλήν όρεξιν. Έπταιαν ολίγον τα γραμματα τα οποία μας ελύπησαν, δεν ηξεύρω κ’εγώ διατί τόσον πολύ ώστε φυσικά όλη η ημέρα ήτο κάπως μονότονος. Ως συνήθως αργήσαμεν ολίγον να φύγωμεν απ’εδώ. «Ας υπάγωμεν από το σταθμόν Kleber» λέγω εις την Lucie «θα ανεβούμεν την rue Pauquet και φθάνομεν ίσα ίσα». Αλλ΄η βλαξ που είμαι εις την Avenue de l’ Iena γυρίζω, νομίζουσα πως εκεί ήτο ο σταθμός

καθρεπτάκι εμπρός εις το στόμα της δια να ίδη τι κάμουν αι χορδαί της!!
Εγώ ακόμη τίποτε δεν έκαμα δια τας μελέτας μου! Πρέπει να περάσω από την Sorbonne να πάρω τα προγράμματα. Η κυρία Baumgartner έλαβε το πρόγραμμα των διαλέξεων των Annales. Θα υπάγωμεν εις μερικάς. Επίσης είδα ότι δίδονται cours de diction άπαξ της εβδομάδος, τα 20 μαθήματα 60 δραχμάς. Τι λέγετε να αρχίσω; Ή αν δεν υπάγω εκεί και εύρω αλλού με την ίδιαν παρίπου τιμήν να υπάγω; Ή είναι κρίμα το έξοδο;
Μετά μεγάλης τέχνης και επιδεξιότητος καταπληκτικής εκαδράρισα πριν με κορδέλλαν τον Ερμήν. Έσκασα, αλλά καλά τα εκατάφερα δια τα φιογκάκια όμως δίδω την παραίτησιν μου. Ας τα κάμη η Λούκα. Θα γίνουν όμως πολύ νόστιμα με την κόκκινη κορδέλλα. Εκόψαμεν τρία γυαλιά δια να δοκιμάσωμεν. 30 λεπτά το γυαλί είναι πολύ; Εδώσαμεν επίσης και μου εδιόρθωσαν το σακουλάκι μου, ως και την σάκαν δια τας νότας. Τι ευγενείς και συμπαθητικοί που είναι όλοι οι υπάλληλοι εις τα μαγαζιά! Είναι σας διαβεβαιώ αξιαγάπητοι!!
Τι τα θέλετε εγώ τους αγαπώ πολύ τους Γάλλους. Το μόνον κακόν των είναι ίσως ότι είναι κάπως λογάδες! Δηλαδή κομπλιμεντόζοι!
Ενθυμείσθε που μας έλεγαν ότι εις τον δρόμον κυττάζουν αναιδώς, πειράζουν, παρακολουθούν; Ως τώρα τίποτε το παρόμοιον δεν συνέβη! Αλλ’ας μη βιαζόμεθα! Η αλήθεια είναι ότι ακόμη δεν συχνάζομεν το Quartier Latin, και υποθέτω ότι εκεί περισσότερον θα συμβαίνουν αυτά. Ως τώρα όμως ειμπορώ να είπω ότι είναι ησυχότεροι και από τας Αθήνας. Δεν ήκουσα κανένα να μουρμουρίζει κάτι μεσ’εις τα δόντια του!!
Λιλή, αν τώρα που εγύρισεν η Edith δεν μας γράφης πολλά θα επιφορτίσω την Blanche να σε ξυλοκοπήση!
Δεν βλέπεις ημάς τι κοθταμάρες σας διηγούμεθα.
Να η Λούκα επαναλαμβάνει μίαν ώραν τώρα ότι depuis qu’ elle a vu Clitandre la regarder d’un air tendre. Μα ποίος διάβολος είναι αυτός ο Clitandre και δεν τον επήρα εγώ χαμπάρι; Ορισμένως δεν θα την φυλάγω καλά και πρέπει να με μαλώσητε! Αλήθεια πρέπει να τη ζυγίσω, δια να ίδω πως τα πηγαίνει! Τρώγομεν ωσαν διάβολοι και φοβούμαι μη σας γυρίσω όχι

πιά βαρελάκι αλλά … λάντζα! Εντούτοις η κυρία Witting μου λέγει ότι έχασα το … ωραίον μου χρώμα! Περίεργον δεν έχω εντούτοις τίποτε, δι’ αυτό χθες το βράδυ συνεπέρανε ότι θα είμαι … ερωτευμένη!!!
Ο χονδρός Schulte μας κάμη πάντοτε να γελώμεν με τα κωμικότατα του γαλλικά! Ίσως αυτό δεν είναι πολύ ευγενές αλλά τι να κάμωμεν; Είναι αδύνατον να μη γελάση κανείς άμα τον ακούει να ομιλή. Τελευταίως δε τον έπιασε μανία να κάμη liaison όλο με Τ εκεί όπου δεν πρέπει ως je suis t alle κ.τλ. και όλοι ξεκαρδίζονται. Αγλαούλα και άλλα νέα δια την Gyp. Είναι φοβερά ζηλιάρα! Φθάνει να κάμη κανείς ότι χαϊδεύει κάτι άλλο δια να γίνη έξω φρενών, να πηδά, να γαυγίζει! Προχθές η κυρία εκρέμασε υψηλά μίαν μαύρην γουνίτσαν και την εχάϊδευε ωσάν να ήτο γάτα! Αδύνατον να φαντασθής τι πήδους έκαμε δια να πιάση την γούναν και να την κάμη κομμάτια!
Χθες πάλιν η κυρία εδίπλωσε με μίαν πετσέταν μίαν μποτίλιαν και την εχάϊδευε, την εφιλούσε. Η gyp ωσάν τρελλή εγαύγιζε και επηδούσε επάνω εις τα γόνατα της κυρίας και ήθελε να δαγκάση την μποτίλια! Έπειτα ο Γερμανός επήρε μίαν πετσέτα εις την αγκαλιά του και ήρχισε να μιαουρίζει ωσάν να ήτο γάτα. Τι φωνή τι γαυγίσματα έγιναν είναι απερίγραπτο. Τέλος η Gyp ήρπασε την πετσέταν, και εσκάσαμεν ως ότου να της την πάρωμεν οπίσω. Ήθελε να την κομματιάση! Ήτο τόσον κωμικόν ώστε εγελάσαμεν πολύ. Δεν είναι αστεία αυτά Αγλαούλα μου; Σε παρακαλώ να μου στείλεις την φωτογραφίαν σου, ντυμένη μασκαράς.
Σας γλυκοφιλών

Ελμίνα
Περί Ηλέκτρας προσεχώς.

17. Επιστολή Ελμίνας Παντελάκη προς αγαπητοί μου μπαμπά και αδέλφια, Παρίσι 17/30 Οκτωβρίου 1912. Τετάρτη 5και ¼ μ.μ.

Αγαπητοί μου μπαμπά και αδέλφια
Μόλις προ ολίγου επεστρέψαμεν απ’εξω. Είμεθα εις το musee de Cluny, διότι ο καιρός εχάλασε τα σχέδια μας! Το πρωΐ είχαμεν ήδη ήλιον και αποφασίσει να κάμωμεν κανέναν ωραίον περίπατον αλλά το μεσημέρι ακριβώς ήρχισε δυνατή βροχή και κατελήξαμεν εις Μουσείον. Τώρα είναι πάλιν ωραίος καιρός.
Το μεσημέρι ελάβαμεν τα γράμματα σας. Μπαμπά μου πολύ σε ευχαριστούμεν και χαίρομεν διότι ενθουσιάς και δεν μας συλλογίζεσαι και τόσον! Πόσον διψώμεν δια νέα! Σας διαβεβαιώ ότι καταβροχθίζομεν τα γράμματα σας. Με σας όμως παιδιά είμεθα πολύ θυμωμέναι, μα πολύ! και αποφασίσαμεν να σας μαλώσωμεν και αι δυό μας. Διατί παληοκόριτσα δεν μας λέγετε ούτε λέξιν δια τον πόλεμον και τα θύματα του, τους πληγωμένους, την λύπην, την χαράν, τον ενθουσιασμόν! Ή μήπως πάλιν σας επέρασε από τον νούν ότι δεν πρέπει να μας λέγετε δυσάρεστα; Μα δεν εννοείτε ότι ημείς σκάζομεν, βράζομεν έτσι χωρίς νέα; Ως το Σάββατον βεβαίως σεις θα ειξεύρετε ονόματα και αριθμούς. Νομίζετε ότι είναι ευχάριστον να διαβάζομεν ημείς εις τας εφημερίδας εδώ ότι εις την μάχην του Σαρανταπόρου εσκοτώθησαν και επληγώθησαν 1100 περίπου και να μη μανθάνωμεν έπειτα καμμίαν πληροφορίαν; Επεριμέναμεν

Ο μπαμπάς γράφει ότι μετά το προσεχές πέρας του πολέμου ο Μίλτος θα έλθη εδώ! Να το πιστεύομεν; Αν εξηκολούθουν την προτού να φύγωμεν τακτικήν μου θα έλεγα «Βρε Μίλτο αρχιτεμπέλη, δεν φθάνει που χάνεις τόσον καιρόν με τον πόλεμον, αλλ’έπειτα θέλεις να πεταχθής και εις το Παρίσι! Δεν εντρέπεσαι καϋμένε. Κάτσε εις τα αυγά σου, δεν σε θέλομεν, έννοια σου. Αλλά φοβούμαι μη τυχόν ποτέ με … πιάσει εις την λέξιν (qu’il ne me prenne au mot!) διά αυτό κ εγώ δεν γράφω τίποτε.
Τι φλύαρη που είμαι. Εγέμισα τόσον χαρτί και δεν σας είπα ακόμην τίποτε. Αν έχω καιρόν θα σας στείλω μίαν μετάφρασιν μου ενός άρθρου του Journal επί του Βενιζέλου. Δεν σας στέλλω το Journal διότι είναι της κυρίας Witting. Ωσαν κουτουλιάκας είχα σκεφθή ότι ήτο περιττόν να εξοδεύσω μίαν πεντάραν αφού ειμπορούσα να σας στείλω την μετάφρασιν και δεν ελογάριαζα τα γραμματόσημα!! Τώρα όμως πιά που να εύρω περασμένην εφημερίδα! Δεν έχω λεξικόν δι’αυτό αφήνω μερικάς λέξεις γαλλικάς. Έχω νομίζω και γαλλικούρες. Δεν πειράζει! Βραδυνήν εφημερίδα δεν αγοράζομεν … οικονομίας ένεκεν!!! Χθές όμως εδιάβασα κάτω εις την Patrie νομίζω ωραιότατον άρθρον του Henri Rochefort φαίνεται ότι εις Βρυξέλλας

μέσα εις τα δένδρα, συγχρόνως δε ήρχισε και να πνέη σφοδρότατος άνεμος και κύματα πελώρια να κτυπούν τας πλευράς του κακομοίρη του Αετού έως την μέσην του δρόμου μεταξύ Σύρου και Σερίφου ήμην εντελώς καλά και έβλεπον μακράν την Κέαν, την Κύθνον, την Σύρον, την Τήνον, την Πάρον, την Μήλον, την Κίμωλον, την Σίφνον, την Σέριφον και την Βελβινα (Άγιος Γεώργος), αλλ’ εξαίφνης έπεσεν εντελώς ο άνεμος, πολύ κακό αυτό, αλλά ευτυχώς δεν έπεσαν τα κύματα, τα οποία τουναντίον έγιναν δυνατότερα και ζέστη φοβερά ήρχισε να μας καίη. Με όλην μου το κουράγιον και με όλας μου τας ελπίδας να μη με πειράξη εκ νέου η θάλασσα, δεν ηδυνήθην να μείνω εώς το τέλος καλά, και ηναγκάσθην μετ’ ολίγον να κατέλθω με την βοήθειαν του ευγενέστατου αυτού νέου του οποίου δεν γνωρίζω το όνομα, κάτω εις μίαν μεγάλην κάμαραν όπου υπήρχαν πολλαί κλίναι πλήρεις εκτός μίας ήτις ανήκεν εις τον νέον τούτον από ασθενείς. Είχον κάνει την ανοησίαν να μη κρατήσω κλίνην, ως εκ τούτου και εγώ δεν ηξεύρω τι θα έκαμναεάν ο περιποιητικότατος φίλος μου δεν μου έδιδε την ιδικήν του.

Πώς να σας περιγράψω τι εγένετο μέσα εις αυτήν την κάμαραν όπου είσαν πλαγιασμένοι μία κυρία, δυό κορίτσια και κάμποσα αγόρια. Όλους τους επείραξεν η θάλασσα μηδ’ εμού εξαιρουμένου εκτός ενός όστις ήτο απέναντι μου επάνω και εδιάβαζε με όλην του την ησυχίαν εφημερίδαν. Κάτωθεν αυτού ήτο ένα αγόρι, το οποίον εστέναζε ακαταπαύστος εφώναζε την μαμμάν του, εζητούσε βοήθεια από την Παναγίαν και τον Χριστόν και απήλπιζε και εμέ. Η τυρρανία αύτη διήρκεσε μιάμισιν ώραν, οπότε εσηκώθηκα επειδή εκουνούσε πολύ ολιγότερον και επήγα επάνω εις την γέφυραν. Ο άνεμος είχεν εκ νέου να πνέη φοβερός. Είχομεν πλέον πλησιάση, μετ’ ολίγον επεράσαμεν πλησίον ενός μικρού νησιού Βόδι ονομαζόμενου και κατόπιν εις τας 12 και ¼ εισήλθομεν εις τον λιμένα της Σερίφου.

περισσότερον εργασίαν, διότι σήμερον γίνονται αι πληρωμαί όλων των εργατών. Κοπάδι ολόκληρον από εργάτας συνοθούνται εις την πόρτα του γραφείου του και ένας ένας εισέρχεται και πληρώνεται. Καθώς μας είπεν ο Γεώργος άνω των 50.000δρ. επλήρωσε σήμερον εις τους εργάτας. Να τας είχαμεν ημείς έ; Εν τω μεταξύ επήγαμεν ημείς εις εν πολύ εύμορφον μέρος ονομαζόμενον Καταράκτης. Εφύγαμεν εις τας 7 ½ π.μ. και επροχωρήσαμεν εντός ενός μικρού ρυακίου, το οποίον χάνεται εντός της γης ολίγον μακρότερον του χωρίου, επί ¾ περίπου, οπότε και εφθάσαμεν εις ωραιότατον μέρος όπου το ύδωρ του ρυακίου χύνεται από μέγα αναλόγως ύψος και σχηματίζει μικρόν καταράκτην. Το μέρος τούτο είνε μαγευτικώτατον, δάσος ολόκληρον από πικροδάφνες όλες ανθισμένες καιμεταξύ αυτών λυγαριές άφθονες, ούτως ώστε τα άνθη αυτών περιεπλέκοντο και εσχημάτιζον ωραιοτάτην ανθοδέσμην από …., άσπρα και violet χρώματα. Εκόψαμεν πολλά άνθη και αφού ανεπαύθημεν επιστρέψαμεν πάλιν εις το χωρίον, όπου εκάμαμεν το καθημερινό μας μπάνιο. Μετά τούτο επήγα και αγόρασα από εν μικρόν εμπορικό αγκίστρια και τρίχες δια να ψαρεύω, εξόδευσα δε προς τούτο λεπτά 30.
Το απόγευμα ο γεώργος δεν είχε πλέον εργασίαν και δια τούτο επήγαμεν ολίγον όλοι μαζί περίπατον με την λέμβον. Ο κακός καιρός έχει πλέον παύση και σήμερον είχομεν όλην την ημέραν νηνεμία, ως εκ τούτου δε ηδυνήθημεν να προχωρήσωμεν αρκετά με την βάρκα έως τον κόλπον του Κουντούρου. Εν τω μεταξύ επιάσαμεν μερικάς πεταλίδας και σάλιαγκους, ενόμισα δε τότε ότι ήμεθα εις τους Πεταλιούς και ετρέχαμεν εις τους βράχους με τη διαφοράν ότι ελύπατε όλοι σεις. Τι ωραία θα επερνούσαμεν εάν ηρχόμεθα όλοι μας εν θέρος εδώ!
Το πλοίον όλην την ημέραν πάλι σήμερον δεν ειργάσθη διότι αι βλαβαι της γέφυρας δεν επανορθώθησαν ακόμη εντελώς δια τούτο δε ο Γεώργος

Επιστολή Ελμίνας Ζάννου προς την οικογένεια, Λωζάννη 20/3 Οκτωβρίου 1912 Πέμπτη 7 παρά 20 μ.μ.
Αγαπητοί μου
Είμεθα ακόμη εδώ, εις το ξενοδοχείον. Ο μπαμπάς και η Έλλη και ο Δημήτρης συζητούν διότι ο μπαμπάς θέλει κάτι να τους τρατάρει και εκείνοι δεν εδέχοντο! Ήταν κωμικότατον να τους βλέπει τις να συζητούν. Προ ολίγου ενώ ο μπαμπάς εκάθητο ακούων, τον επεριτριγύριζαν …. Τα τρία χαριτωμένα ανίψια του φωνάζοντα και χειρονομούντα ο Δημήτρης με το πράσινο καπέλλο της Edith εις το κεφάλι, ο Γιάννης με το κόκκινο της Lucie και η Έλλη με του μπαμπά!!
Αχ παιδιά μου, βρέχει! Από το Μιλάνον δε ο καιρός ήλλαξε προς το κρύο και τώρα φορούμεν όλοι χειμωνιάτικα! Εις το Μιλάνον η ομίχλη ήτο φοβερά, και έβρεχε. Τι ωραία η γραμμή του Simplon! Εις την Ιταλίαν η λίμνη

Μίλτο μου, δεν σου έγραψα ακόμη ούτε λέξη αλλά τα γράμματα απευθύνονται προς όλους σας, δεν είναι έτσι? Τα αγόρια μας διασκεδάζουν πολύ και μας πειράζουν ουκ ολίγον. Τον γάϊδαρον το Δημήτρη δεν θα τον καταφέρομεν να έλθει μαζί μας εις το Παρίσι!! Ο Γιάννης είναι πάντα ο ίδιος και όλο μας ονομάζει επαρχιώτας οι οποίοι ταξιδεύουν για πρώτη φοράν!!! Ακούς εκεί.
Σε φιλώ γλυκά
Edith

Maggiore τόσον ήσυχη και καταπράσινη και θαυμασία!! Νομίζω ότι το φθινόπωρον εις τας Άλπεις είναι ωραιότερον της ανοίξεως. Αδύνατον να φαντασθήτε τους χρωματισμούς των δένδρων. Τα βουνά ήσαν σαν πολύχρωμα μπουκέττα δένδρα πράσινα, κιτρινωπά, ρόδινα, κόκκινα. Πορφυρά! Αν ήτο ζωγραφιά ορισμένοι θα ελέγαμεν ότι ποτέ τα φύλλα των δένδρων δεν λαμβάνουν τοιαύτας αποχρώσεις. Μετά το tunnel του Simplon ο καιρός ήλλαξε, η ομίχλη διελύθη και ο ήλιος ήρχισε να προβάλλη και να κάμη ακόμη ωραιότερα τα τοπία από όπου διηρχόμεθα αλλά εδώ ο καιρός εχάλασε και βρέχει! Είμεθα κουρασμέναι αρκετά και δι’ αυτό δεν θα υπάγωμεν να φάγωμεν εις το ρεστωράν όπου είχωμεν δώσει ραντεβού με τους Μαυρίδη . Αλλά είμεθα και δικαιολογημένοι. Φαντασθήτε ότι χθες εξυπνήσαμεν εις τα 41/2 ως τας 111/2 εσερνόμεθα και από τότε εις τον σιδηρόδρομον 7 πρόσω-