11. Επιστολή Ελμίνας Ζάννου προς την Αμαρυλλίς Ζάννου, Παρίσι 8/21 Οκτωβρίου 1912
    Rue Keppler 5 bis. Δευτέρα 6 1/2 μ.μ.

Αγαπητή μου Αμαρρυλίς
Πιστεύω να μη δυσαρεστηθής διότι δεν σου εγράψαμεν λέξιν τόσον καιρόν, ούτε καν απηντήσαμεν εις το γράμμα σου. Από τα γράμματα μας εις τα παιδιά θα είδες πόσον είμεθα απησχολημέναι. Τώρα που έφυγαν οι άλλοι και εμείναμεν μόναι, τώρα το πνεύμα και η καρδιά μας θα στραφούν παντελώς προς σας, και θα διαχυθούν εις τας αγαπητάς Αθήνας. Μόναι! Ηξεύρεις τι θα είπη μόναι εις το τεράστιον Παρίσι; Δεν ειμπορείς να το φαντασθής, όπως άλλος τε ούτε ημείς ακόμη αι ίδιαι δεν δυνάμεθα να το κατανοήσωμεν! Κ’ ενώ είμεθα σήμερον εις το κατάστημα του Λούβρ. ωσάν χαμέναι μεσ’ εις το πλήθος το οποίον συνωστίζετο μη δυνάμεναι να εύρωμεν πωλητήν δια να αγοράσωμεν κάτι κουμπιά, η Lucie μου λέγει «Ποιος να μας το έλεγε, ότι ημείς αι δύο, θα ευρισκόμεθα εδώ δια να γυρεύσωμεν κουμπιά, και θα εσκάζαμεν τόση ώραν!!» και αρχίσαμεν τα γέλοια, διότι βέβαια το μέρος δεν ήτο κατάλληλον δια να παραδοθώμεν εις την μελαγχολίαν!
Τι φρίκη αυτά τα εμπορικά εις το Παρίσι κατεκουράσθημεν σήμερον το απόγευμα. Φαντάσου ότι εφύγαμεν

φη και ευχάριστη. Η Έλλη έλεγε πως σου ομοιάζει. (ωχ χωρίς να θέλω σου έκαμα κομπλιμέντο!!). και εις νέος Γερμανός 24 ετών αλλά φαίνεται20 όστις ήλθε δια να μάθη τα γαλλικά αλλά ομιλεί περισσότερον γερμανικά. Γελώμεν η Lucie και εγώ με αυτούς τους δύο διότι ενώ εδώ επρωτογνωρίσθησαν πηγαίνουν πάντοτε παντού μαζή. Αυτό είναι βέβαια φυσικόν αφού συναντήθησαν δύο πατριώται εις ξένην γην. Εγώ όμως, διαβεβαιώ την Lucie ότι εις το τέλος θα έχομεν ειδύλλιον! Τι διάβολο καθημέραν μαζή εις μουσεία και εξοχάς, με τον ήλιον και την βροχήν δεν μ’ αρέσει αυτό ή μάλλον… πολύ μου αρέσει. Ε πως φαίνομαι πως είμαι Αθηναία!!! Από προχθές κατοικεί εδώ εν Τευτονικόν ζεύγος. Ο κύριος ασπρομάλλης δικηγόρος ειξεύρει κάτι ελληνικά και χθες πίνων κρασίν, μας είπε «Ζήτω ο βασιλεύς των Ελλήνων!». Η κυρία του κακομοιριασμένη Γερμανούλα άσχημα ενδεδυμένη αλλ’ εξοδεύουσα αφθόνως. Είναι εδώ και μία άλλη θεώρατη κολοσσιαία νέα Γερμανίς η οποία τραγουδά. Και εδώ τελειώνει το γερμανικόν στοιχείον. Ο νέος κόσμος προς το παρόν αντιπροσωπεύεται μόνον από δύο κυρίας αι οποίαι

ωρισμένος θα είχε χιλιάκις συγκρουσθή!
Ο μπαμπάς σου πως είναι; Νευρικός και δυσαρεστημένος; Βεβαίως έχει δίκαιον, αλλά «ει το φέρον σε φέρει κ.τλ. αυτός γνωρίζει καλλίτερον εμού την παροιμίαν.
Αμ ο θείος Αρίστιππος; Θα του γράψωμεν προσεχώς. Υποφέρει πάντοτε ο δυστυχής; Είπε του πολλούς ασπασμούς εκ μέρους μας
Δια την φωνήν της Λούκας θα σου είπαν τα παιδιά πως επήγε εις την διάσημον Nicot-Bilbot Vauchelet η οποία εύρε ότι την έχουν άριστα διδάξει έως τώρα και ότι δια να τραγουδή εις σαλόνια φθάνει όσα ηξεύρει. Τώρα θα την διδάξει ως artiste, θα της δώση δηλαδή περισσότερον style, ωσάν να επρόκειτο να τραγουδήση εις το θέατρον. Αλλ’ η μέθοδος την οποίαν έχει είναι πολύ καλή. Καταλαμβάνεις διατί επιμένω εις αυτά και τα υποσημειώ. Δύνασαι να τα επαναλάβεις με τρόπον εκεί που πρέπει!! Θέλεις και ολίγην μόδαν; Το μαύρο επικρατεί παντού. Υποκαμισάκια άσπρα με μαύρο, ή το αντίθετον, καπέλλα μαύρα βελούδινα με άσπρα πτερά, επανωφόρια δια μικρά παιδιά κατάμαυρα!! Το τελευταίον προπάντων είναι αστείον αλλ’ έτσι είναι. Γενική εντύπωσις αι Παρισιναί εξοδεύουν διαβολεμένα δια φορέματα και ενδύουν τα παιδιά βαρυά δια την

είχον ήδη πωληθή! Και σήμερον είναι Τρίτη!
Και έτσι όλην αυτήν την εβδομάδα δεν θα υπάγωμεν εις το θέατρον! Α, μα αυτό δεν υποφέρεται.
Εις την Opera και Opera Comique δεν παίζουν τίποτε εις το οποίον θέλομεν να υπάγωμεν.
Η κυρά Λούκα σήμερον είχε μάθημα από τας 11 ως τας 11 1/2 αργούσε να έλθη το μεσημέρι! Κτυπά η καμπάνα καταβαίνω μόνη αρχίζομεν το φαγί, άφαντη η Lucie. Κ’ έλεγα, τώρα να αρχίσω να ανησυχώ ή όχι; Τον δρόμον δεν ημπορεί να τον έχασε. Τι διάβολον δεν θα έπαθε τίποτε διότι δεν επήγε εις κεντρικούς δρόμους, ώστε ας περιμένωμεν!
Πραγματικώς εντός ολίγου εφάνη, είχεν αρχίσει την φλυαρίαν με την διδασκάλισσαν της και άργησε! Ε, λοιπόν κορίτσι μου, θρίαμβος αληθινός! Η Lucie την ερώτησε «Τι λέγετε με εδίδαξε καλά η διδασκάλισσα μου ως τώρα; Α απάντησε, si vous lui ecrivez vous pouvez lui faire mes compliments! Δεν είναι ολίγον αυτό νομίζω και φαντάσου ότι είπε εις την Λούκαν να λάβη μέρος εις ένα διαγωνισμόν τον οποίον θα δώσουν 5-6 των καλλιτέρων μαθητριών της, εις 2 μήνας ενώ ακόμη δεν έχει αρχίσει τα μαθήματα την συγκαταλέγει μεταξύ των καλλιτέρων μαθητριών της! Είχα τέτοιαν χαράν το μεσημέρι ώστε παρ΄ολίγον να πετάξω το ψωμί μου εις τον αέρα και να αρχίσω να κλωτσώ το τραπέζι!!
Η Sorbonne απέχει απ’ εδώ ακριβώς ½ ώραν. Το είδαμεν σήμερον με το ωρολόγι εις το χέρι 5 λεπτά πεζή από την Sorbonne ως το metro 21 λεπτά metro και 4 πεζή ως το σπίτι! Τι αποστάσεις ε; φρίκη. Η Lucie από την διδασκάλισσαν της απέχει περίπου ½ ώραν επίσης, και από την Opera πάλιν ½ ώραν επάνω κάτω! Είμεθα μακράν. Αυτό είναι το μόνον κακόν της pension μας. Δια όλα τα άλλα είμεθα κατευχαριστημέναι. Τι διαφορά η συνοικία μας με το Quartier Latin. Βεβαίως μερικά μέρη κοντά εις τον κήπον του Luxembourg ή το Πανθεον είναι εύμορφα, αλλ’ οι δρόμοι είναι καταλασπωμένοι, και εν γένει όχι ευχάριστοι. Δεν υπάρχει δε metro κοντά αλλά μόνον autobus τα οποία είναι πάντοτε γέματα.
Εις το σημερόν Matin είδαμεν ότι δεν υπάρχουν νέα του πολέμου και ότι ευτυχώς εις την μάχην της Ελασσώνος πολύ ολίγοι εφονεύθησαν. Εις αξιωματικός και 3 στρατιώ-

ται. Ποιος ηξεύρει ποίοι να ήσαν οι δυστυχείς. Ποιος ηξεύρει αν δεν είναι και γνωστοί μας! Αλλά δεν θέλω να το πιστεύω αυτό.
Οι Τούρκοι λέγει, μας περιφρονούν. Να σου είπω τόσον το καλλίτερον.
Ακόμη δεν ηγοράσαμεν καδράκια δια τας φωτογραφίας σας. Αλήθεια των δύο αγοριών σας δεν έχομεν καμμιάν. Δεν τους είναι εντούτοις δύσκολον να πάρουν μίαν. Θα ευχαριστηθώμεν τόσον να τους έχωμεν και τον μπαμπά σου; Ή θυμήθηκα ειμπορείς να μας στείλεις εκείνην που επήρατε το Πάσχα. Μόνο ο Γιάννης λείπει αν δεν απατώμαι.
Τα μαθήματα σου πως πηγαίνουν; Ειπέ πολλούς πολλούς χαιρετισμούς εις την κυρίαν Αποστολάκη. Ο αδελφός της έφυγε και αυτός; Θα είναι τόσον ανήσυχη η καϋμένη
Είναι εδώ μία Γερμανίς, φίλη της κυρίας Baumgartner ομοιάζει πολύ με την Fraulein Μάρθα.
Τώρα αρκετά εφλυάρησα, και τι παληογράμματα έκαμα. Ελπίζω να τα διαβάζης.
Πολλά πολλά φιλιά εις τον μπαμπά σου και όλα τα αδέλφια σου.
Σε γλυκοφιλώ

Ελμίνα
Πολλά πολλά φιλιά και από εμέ και γράφε μας συχνά Lucie

χάση ένα αδελφόν εις την Μακεδονίαν. Ήτο αξιωματικός και εστάλη προ ετών να ίδη τας περιφήμους Μακεδονικάς μεταρρυθμίσεις και οι Τούρκοι τον εσκότωσαν. Αλλά μη νομίζετε ότι όλον το απόγευμα ωμιλούσαν δια τα λυπηρά αυτά πράγματα. Η Lea έλεγε πολλά δια τας οικογενείας τα ονόματα των οποίων εγνωρίζαμεν και μας ήρεσε να ακούωμεν αναφερόμενα παλαιά ονόματα, περί των οποίων άλλοτε μας ομιλούσε η μαμά Π.χ. εμάθαμεν ότι ο Mr Gregoire ζη ακόμη και είναι πάντοτε ζωηρός και εύθυμος! Αλλά προ παντός ωμιλούσαν δια τους Claisac, την κόρην της κακιάς εκείνης Mme Bre η οποία ήτο τόσον παράξενη και εμισούσε την γιαγιά; Εκείνην η οποία επήρε τον Fernand Claisac. Φαίνεται ότι και αυτή είναι κακιά, αφού η κόρη της την μισεί και ήτο τόσον δυστυχής εις το σπίτι της, ώστε έφυγε. Σας ενδιαφέρουν όλα αυτά; Ημάς μας ενδιαφέρουν δι’αυτό σας τa γράφω.
Μας ωμίλησε επίσης δια τον Elysee Roche ο οποίος απέθανε εξ εντερίτιδος χρονίας η οποία φαίνεται κατέληξε tuberculeuse. Πως όταν επολέμησε το 70 και επληγώθη τον ενοσήλευσαν εις ένα γερμανικόν chateau. Πως η νεαρά chatelaine τον ηγάπησε και τον εβοήθησεν να δραπετεύση! Τον ενέδυσαν γυναικεία του έδωσαν χρήματα και τον έκλεισαν

dans un four και έτσι τον επέρασαν από τα σύνορα!!
Επίσης δια μίαν Marguerite Reymond η οποία ήτο πολύ ζωηρά και τρελλή από παιδί και κατόπιν επήρε ένα Τούρκον αλλά δεν επερνούσαν καθόλου καλά, εδέρνοντο και μίαν φοράν ο Τούρκος της επέταξε ένα ψαλλίδι και της έβγαλε το μάτι!! Εις το τέλος την άφησε διότι ήτο σχεδόν τρελλή και έσχεν άσχημον τέλος. Ένα πρωϊ την ευρήκαν πεθαμένην εις την κάμαραν της.
Μας φαίνεται τόσον αστείον να ακούωμεν νέα δια τέτοια μακρυνά πρόσωπα!
Εις την επιστροφήν επήγαμεν κ επήραμεν εισιτήρια δι έν concert την Κυριακήν. Δίδεται η Δημιουργία με orgue εις την Eglise de la Sorbonne όπου φαίνεται δίδονται κάλλιστα εκλεκτά ορατόρια 3 δρ. η θέσις non numerotee αλλά ασφαλής διότι δεν δίδονται περισσότεροι αριθμοί από καρέκλας. Επήραμεν και δια την Γερμανίδα.
Προχθές το βράδυ το γεύμα ήτο πολύ εύθυμον. Από την μίαν μεριάν η κυρία Baumgartner επροσπάθει να ομιλήση αγγλικά με τας Αμερικανίδας και ημείς την εβοηθούσαμεν (αλήθεια είχα μίαν ημέραν μεγάλην ομιλίαν με την μίαν Αμερικανίδα περί πολέμου Κρήτης και Μακεδονίας. Το θέμα ήτο

Τότε τι να κάμη απεφάσισε να φύγη αυτή. Να υπανδρευθή ένα νέον τον οποίον εξετίμα πολύ, όστις είχε όλα τα προτερήματα, και ήτο κάλλιστος. Αλλά δεν τον ηγάπα. Ητο εντελώς mariage de raison και εντούτοις τι θλιβερά που έληξε. Επί 2 έτη ήτο όσον το δυνατόν ευτυχής, αν και ο άνδρας της την εζήλευε φοβερά και ως εξ αυτού εζούσαν πολύ μόνοι. Και έπειτα όλως αιφνιδίως ετρελλάθη. Κατ’αρχάς του ήλθε σχεδόν και παραλυσία αλλ’αυτή κατόπιν παρήλθε και έμεινε μόνη η τρέλλα. Επί πολύ οι ιατροί την εγελούσαν και της έλεγαν πως δεν είναι τίποτε θα περάση, και επί εν ολόκληρον έτος τον επεριποιείτο.! «Έλεγα εις τον ιατρόν ειπέτε μου την αλήθειαν, προτιμώ να ηξεύρω ότι δεν υπάρχει ελπίς απ’αυτήν την αμφιβολίαν». Αλλ’ο ιατρός την εγελούσε! Και μόνον μετά εν έτος τον έκλεισαν εις φρενοκομείον! Όπου έμεινε 4 έτη και έπειτα απέθανε! Ο χωρισμός ήτο απαίσιος. Αυτή έφυγε πρώτη δια να έλθη εις το Παρίσι να εύρη μίαν θέσιν, αλλ’ο άνδρας της ήτο ήδη τόσον τρελλός ώστε να μη έχη συναίσθησιν της πραγματικότητας και ήτο εντελώς αδιάφορος και χαρούμενος! Ο θάνατος του υπήρξε ανακούφισις δια την καϋμένην την κυρίαν

Ίσως όμως να μην έχει καιρόν. Πότε άραγε θα λάβωμεν επιστολάς από τας Αθήνας, δια να μάθωμεν μερικάς λεπτομερείας περί του Μίλτου;
Μη ξεχάσετε να μας στείλετε φωτογραφίας όλων σας. Εις τον πόλεμον καλά τα πηγαίνωμεν! Κατελάβομεν και τα Σέρβια και οι Βούλγαροι προχωρούν θριαμβευτικός. Σήμερον δεν εξήλθαμεν και έτσι δεν έχομεν νέα.
Ο καιρός είναι πάλιν σήμερον άθλιος. Βροχή εξακολουθητική, που να την πάρη η οργή.
Χθες επήγα πάλι εις το μάθημα μου. Δεν τα κατάφερα ακόμη να συγκρατώ καλά τας χορδάς. Δεν ημπορώ καλά να καταλάβω, πως πρέπει να κάμω. Εντούτοις η κ. Vauchelet μου είπεν ότι εννοώ θαυμάσια και ότι εμελέτησα όπως έπρεπε! Εγώ όμως έχω κάποιαν αποθάρρυνσιν! Θα τα καταφέρω; Και είναι άραγε σωστά όσα μου λέγει; Το ελπίζω.
Απόψε πηγαίνομεν εις εν κονσέρτο διδόμενον από τον Bisler τον περίφημον πιανίστα τον οποίον είχεν ακούσει ο Μίλτος. Μία γερμανίς κυρία, φίλη της κ.Baumgartner, έχει προσκλήσεις τα οποίας έδωκε εις την κ. Witting. Επειδή δε είναι 4 η κ. Witting μας έδωκε εις ημάς τας δύο. Δεν έχομεν να πληρώσωμεν παρά 1,50 έκαστος δια θέσιν 8-9 φρ. Δεν είναι ωραίον; Πολλά χαιρετίσματα εις όλους συγγενείς και φίλους.
Σας γλυκοφιλώ

Lucie
Δεν είμαι σχεδόν πλέον κρυωμένη! Μόνον ολίγον συνάχι έχω.

. Δια την ζακέτταν εδώσαμεν 15 φρ. είναι βεβαίως πολύ, αλλά τι να κάμωμεν; Εδιαλέξαμεν την φθηνωτέραν φόδραν και βελούδο και όμως πάλιν πολλά επήγαν.
Το Σάββατον το βράδυ επήγαμεν εις την συναυλίαν του Bisler. Η κυρία μας είχεν είπει, ότι δεν κάμνουν τουαλέτα, αλλ’ημείς δεν ηξεύραμεν τι να βάλωμεν. Εφορέσαμεν λοιπόν τα άσπρα και η Μίνα επήγε και ηρώτησε την κ. Witting, αν το ευρίσκει πολύ. Αυτή απάντησε ότι είναι πολύ ωραίον το φόρεμα της αλλ’ότι νομίζει, ότι ημπορεί να το βάλη. Έπειτα όμως είδαμεν, ότι ηδυνάμεθα κάλλιστα να βάλωμεν τα tailleurs μας.
Ο καιρός την ημέραν εκείνην ήτο αθλιέστατος, αλλ’ευτυχώς το βράδυ σχεδόν δεν έβρεχε. Επήγαμεν λοιπόν με το Metropolitan. Επειδή δε αι κυρίαι αυταί πηγαίναν πρώτην θέσιν, εξοδεύσαμεν 1 φρ. μόνον δια το metro, aller-retour. Η αίθουσα ευρίκσεται εις την rue d’ Athenes! Όχι μακράν από τις Galeries Lafayette. Νόστιμη σάλα, όχι πολύ μεγάλη. O Bisler έπαιξε πολύ καλά πρώτον την Σονάτα (op.101) του Beethoven, κατόπιν τα Scenes d’enfants του Shumann, και τρίτον την Σονάταν (op.106) του Beethoven. Πολύ λεπτά παίζει, τα φόρτε όμως κάπως οξέα, ίσως πταίει το πιάνο. Αλλά, μη φρίξης Μίλτο μου,

εβαρέθημεν και αι 4 απαισίως. Αλλά σε βεβαιώ ότι δι’ανθρώπους όχι και πολύ μουσικούς (αν και η μία εκ των Γερμανιδών έχει τραγουδήσει μεγάλα έργα εις το θέατρον) είναι πολύ βαρετόν να ακούουν επί 1 1/2 ώραν συνεχώς πιάνο. Η κ. Witting είχε σκάσει, ακόμη λίγο, έλεγε, και θα εκοιμάτο.
Έβλεπα δε και πολλούς από τους άλλους ακροατάς να χασμώνται και να έχουν ύφος πολύ νυσταγμένον.
Η Edith θα είχε σκάσει κυριολεκτικώς.
Χθες το απόγευμα ηκούσαμεν εις την Chapelle της Σορβώνης την Δημιουργίαν. Είχαμεν πολύ καλάς θέσεις. Η ορχήστρα και ο χορός ήτο κρυμμένος όπισθεν πρασινάδας. Μόνον οι μονωδοί εφαίνοντο. Έπαιξεν επίσης orgue. Πάρα πολύ ηυχαριστήθην που ήκουσα και πάλιν την θαυμασίαν αυτήν Δημιουργίαν, δεν ημπορώ όμως να είπω ότι η εκτέλεσις ήτο καλλιτέρα της του Ωδείου μας. Η ορχήστρα βεβαίως μεγαλυτέρα. Ο χορός όμως όχι και πολύ γεμάτος. Ίσως να πταίη και η ακουστική διότι τα πάντα έκαμαν πολλήν βοήν και δεν ημπορούσε κανείς να διακρίνη πολύ καλά τας διαφόρους φωνάς.

Ο Αγγελόπουλος είχε βεβαίως ωραιοτέραν φωνήν από τον χθεσινόν «Ραφαήλ», αν και αυτού ήτο βαθυτέρα.
Επίσης της κ. Φωκά η φωνή ήτο καλλίετρα της Mlle Tiphaine (αυτή που ετραγούδησε πέρυσι τον ρόλον της Philene, εις την Mignon) αλλ’ο τενόρος, ήτο βεβαίως χιλιάκις ανώτερος των ιδικών μας. Κάτι πιάνο έξοχα, όχι όμως πολύ δυνατή φωνή. Ο Αδάμ και η Εύα έτσι και έτσι. Πάντως όμως ηυχαριστήθημεν και αι 4 παρά πολύ και δεν εύρομεν το έργον αυτό καθόλου κουραστικόν και μακρύ.
Μετά την συναυλίαν αι μεν 2 γερμανίδες επήγαν να περπατήσουν εις τον κήπον του Λουξεμβούργου, ημείς δε δι’ενός autobus, εφθάσαμεν εις την Opera και πεζή διηυθυνθήμεν προς την Opera Comique, όπου επήραμεν 2 εισιτήρια εις fauteuils 3ης galeries, δευτέραν σειράν, προς 5,50 δια την Τετάρτην οπότε παίζουν τα Contes d’ Hoffmann. Θ’ακούσω λοιπόν τέλος την περίφημον Nicol Vauchelet, δια την οποίαν ήκουσα τόσας διαφορετικάς κρίσεις.
Τι φρικώδεις κόσμος! Κυριακή βλέπετε, αληθώς απελπισία, εις το Boulevard des Italiens ήτο φρίκη πλέον! Τους δρόμους όμως τους περνώμεν τώρα αρκετά καλά. Εκάμαμεν προόδους. Εννοείται όμως ότι περιμένομεν επ’ αρκετήν ώραν, έως ότου εύρομεν την κατάλληλον ευκαιρίαν.
Τι γίνονται όλοι οι συγγενείς μας; Δεν μας γράφετε. Τα παιδιά του θείου Μιλτιάδου; Τα βλέπετε συχνά; Τα αγόρια εξακολουθούν τα μαθήματά τους;
Και εφημερίδας; έχομεν καιρόν να λάβωμεν. Δεν μας στέλλετε ή χάνονται;
Σας φιλώ όλους πολύ πολύ

Lucie

Η Λούκα φαίνεται δεν θα τελειώση το γράμμα ώστε ας εξακολουθήσω εγώ. Με φαντάζεσθε την καϋμένην εμένα να ακούω 1 1/2 ώραν πιάνο; Το τελευταίο κομμάτι ήτο ατελείωτο! Και με εφρενίασε!
Άμα βλέπετε τον κύριον και την κυρίαν Μυλωνά, μη λησμονείτε να τους λέγετε χαιρετίσματα. Επίσης εις την κυρίαν Σοφίαν και τον κύριον Νίκον. Σήμερον θα φάγωμεν εις της Alice. Θεέ μου αι ημέραι περνούν κ’εγώ δεν κάμω τίποτε. Είμαι τεμπέλα! Η Fraicheur Edith δεν ήτο τίποτε σπουδαίον, μάλλον σαχλόν. Η petite Mademoisselle είναι νόστιμη. Έχει επάνω κάτω την ίδιαν

βάσιν με το Peur de Vivre αλλά δεν είναι τόσον ωραία. Εις τον Αλέκον εγράψαμεν και απάντησιν δεν ελάβαμεν. Ο Νίκος τι γίνεται; Από τα αγόρια δεν έχομεν νέα τους εγράψαμεν και εις αυτούς.
Περνούμεν τους δρόμους αρκετά καλά, λέγει η Lucie. Μόνον αρκετά καλά; Καλέ εγίναμεν ξεφτέρια πρώτης! Δεν πρέπει δε σεις καθόλου να συλλογίζεσθε τα αυτοκίνητα, αφού εγώ σας λέγω ότι δεν τα φοβούμαι, εγώ που τα έτρεμα, πρέπει να είστε εντελώς ήσυχοι.
Να μας ειπήτε πότε ακριβώς λαμβάνετε τα γράμματά μας, δια να η ηξεύρομεν πότε να σας τα στέλλομεν. Πρέπει να εξακολουθήσωμεν να σας γράφωμεν τόσον συχνά; Το έξοδον είναι μεγάλο.
Μπαμπά μου, χίλια φράγκα τον μήνα είναι παρά πολλά. Βεβαίως θα μας περισσεύουν. Αχ τι παλιοκόριτσα που είμεθα να κάμωμεν τόσα έξοδα. Εγώ όμως η κακομοίρα είμαι πολύ οικονόμος! Άμα είμεθα μόναι μας, δεν εννοώ να πάρωμεν πρώτην θέσιν. Διατί σας παρακαλώ να εξοδεύσωμεν αδίκως 20 λεπτά περισσότερον;!! Άμα πηγαίνομεν με τους άλλους αναγκαστικώς πέρνωμεν 1η θέσιν. Αλλά ηξεύρετε τι υποπτεύομαι; Ότι και αι άλλαι η κυρία Witting ορισμένως, άμα είναι μόναι παίρνουν δευτέραν! Αλλά άμα πηγαίνομεν μαζή έκαστος καμώνεται ότι πέρνει πάντοτε πρώτην!!
Και πάλιν πολλά φιλιά.
Ελμίνα

16. Παρίσι, Δευτέρα 10π.μ. 15/28 Οκτωβρίου 1912

Αγαπητοί μου μπαμπά και τα λοιπά!
Ας γράψω κ’εγώ ολίγον, ενώ η Lucie τσιρίζει πλάϊ μου. Τι να της κάμω εγώ αν δεν ειμπορώ να πολυεννοήσω ποίον είδος τραγουδιού είναι καλλίτερον; Υπάρχει διαφορά μεταξύ του ενός και του άλλου, αυτό το διακρίνω αλλά ποίον είναι το σωστόν, αυτό δεν το ειξεύρω. Βεβαίως αν γίνη πολύ βαθειά δεν θα είναι ωραίον, αλλ’αν είναι ολίγον ίσως δεν είναι άσχημον. Βάσανο και αυτό! Δεν ημπορούσε όλοι οι δάσκαλοι να έχουν μίαν μέθοδον! Το αστείον είναι ότι η κυρία Nicot Bilbot -Vauchelet δεν της κάμει καμμίαν άλλην παρατήρησιν εκτός αυτής των χρωματισμών. Ούτε περί vocalises ούτε περί αναπνοής ομιλεί, ενώ ακριβώς η κυρία Verger επέμενε να υπάγη εις αυτήν δια τας vocalises! Επίσης πέρυσι έλεγε εις την Lucie ότι δεν αναπνέει πολύ καλά! Θέαμα αστείον. Η Lucie τραγουδεί με το

ξενοδοχείον. Εζητήσαμεν κάτω την κυρίαν Παπαγιανοπούλου αλλά δεν αφαίνοντο να την γνωρίζουν “Α λέγει έπειτα η κυρία, θα θέλετε την Mlle Papageorgacopoulo” και μας οδηγεί εις το δωμάτιον. Επεράσαμεν από τεράστιαν τραπεζαρίαν και αφού εγυρίσαμεν από διάφορα περάσματα εφθάσαμεν προ του δωματίου ενώ δυνατόν τραγούδι αντηχεί. Εκτυπήσαμεν μια, εκτυπήσαμεν δύο, τέλος μας ήκουσαν το τραγούδι έπαυσε και εφάνη η Ηλέκτρα. Οι συνήθεις χαιρετισμοί «Και η θεία σου»; Τότε μας είπεν ότι η θεία της επέστρεψεν εις Αθήνας, και την άφησε μόνην. Το κλίμα των Παρισίων δεν της έκαμε. Πέρυσι είχε κρυώσει και εφέτος ξανάρχισε τα ίδια ώστε επήρε την Κλεοπάτρα και έφυγε! Αυτή λοιπόν εγύριζε και όχι η Ηλέκτρα ως μας είχαν είπει. Ήτο εκεί μια κυρία η οποία την συνόδευε εις το πιάνο ώστε ετελείωσε πρώτον το τραγούδι και έπειτα ωμιλήσαμεν. Η φωνή της δυνατή αλλ’ως πάντα όχι πολύ συμπαθητική. Άμα τραγουδεί δε κάμει πολλάς γκριμάτσας! Εν γένει ευρίσκω ότι η Ηλέκτρα ασχήμηνε πολύ η δε φωνή της δεν πιστεύω να προώδευσε και πολύ.
Από ότι μας είπε δεν φαίνεται να είναι καθόλου εναντίον της κας Φωκά. Τουναντίον έχει την φωτογραφίαν της εις τιμητικήν θέσιν, και τώρα γράφονται συχνά. Δεν μας είπε δε το παραμικρόν εναντίον της. Ίσα, ίσα εφάνη επαινού-

σα την μέθοδον της! Πέρυσι έπαιρνε μαθήματα με τον Martini. Ήτο πολύ ευχαριστημένη αλλ’εφέτος ήθελε νέον διδάσκαλον, ο οποίος να τραγουδή επί της σκηνής και επήρε τον Nuy Beau (δεν ειξέυρω πως γράφεται). Πέρυσι όχι μόνον έκαμε μεγάλην εγχείρησιν εις την μύτην, αλλ’έκαμε και εγχείρησιν σκωληκοειδίτιδος!! Ενθυμείσαι ίσως Edith ότι πάντοτε υπέφερε από τον … αγγλικόν της στόμαχον, και έλεγαν οι ιατροί ότι έχει εντερίτειδα. Φαντασθήτε ότι τόσον καιρόν είχε σκωληκοειδίτιδα και δεν το είχαν καταλάβει! Τον χειμώνα λοιπόν εγένετο η εγχείρησις. Αν εβράδυνε 2 ακόμη ημέρες θα είχε περιτονίτιδα διότι είχε σχηματισθεί απόστημα!!
Εμείναμεν αρκετά αργά μαζή της, λέγουσαι αυτά και διάφορα άλλα. Ησθάνθη η κακομοίρα φοβεράν μοναξιάν άμα την άφησε η θεία της. Το δωμάτιον της καλόν αρκετά μεγάλον, αλλά και πληρώνει 250 τον μήνα ώστε βλέπετε ότι ημείς δεν δίδομεν παρά πολλά! Θα παίξη πιθανότατα εις το θέατρον. Έμαθε την Τόσκαν και τώρα μανθάνει Καβαλερίαν Ρουστικάναν.
Τη Δευτέρα εις την Alice ήσαν ο Jean, ο θείος και η θεία και ο εξάδελφος της Alice, Paul Castelnau. Δεν εκάμαμεν τίποτε σπουδαίον. Ο Jean είχε περάσει τας γραπτάς εξετάσεις και ήτο ευχαριστημένος εξ αυτών. Πιστεύω

ευγενέστατη, μας είπε να ξαναυπάγωμεν οπόταν θέλομεν, ότι ευχαρίστως θα συνοδεύη τη Lucie εις το πιάνο κ.τλ, κ.τλ.. Μας είπε ότι η Mlle de Monvel είχεν εύρει μίαν άριστην pension, αλλά δεν είξευρε την διεύθυνσιν μας να μας την στείλη. Σήμερον το πρωί ηθέλαμεν να υπάγωμεν εις τα cours της, αλλ’ήτο αδύνατον να σηκωθώμεν ενωρίς. Χθες εξερχόμεναι από το Cluny επεράσαμεν από την Sorbonne, όπου εμάθαμεν ότι δεν θα δυνηθώ να ακολουθήσω παρά τα cours publics διότι δια τα άλλα πρέπει κανείς να είναι φοιτητής. Αν είχα απολυτήριον γυμνασίου όλα ετελείωναν! Μας είπε ο concierge ότι τα cours publics αρχίζουν μόλις τον Δεκέμβριον!!
Πάντως την Δευτέραν θα έχουν το πρόγραμμα. Τώρα πιά εγώ παύω αρκετά εφλυάρισα και εκουράσθη το χέρι μου.
Διατί μπαμπά και Edith έχετε βήχαν; Πιστεύω b
Blanche το κρυολόγημα σου να επέρασε. Όταν Λιλή ερωτάς αν εις τας 9 παρά ¼ εν Αθήναις έχομεν σηκωθεί, λογαριάζεις ότι ημείς έχομεν 7 και ¼. Εις τας 7 και ¼ ποτέ δεν σηκωνόμεθα αλλ’ εις τας 9 παρά ¼ εγώ τουλάχιστον είμαι έτοιμη.
Σας γλυκοφιλώ
Ελμίνα

η Τρίτη πράξις, όπου εμφανίζεται, ως φάντασμα ένας ιατρός Miracle όστις είχε εξωτερικόν ακριβώς σαν σκελετός. Φοβερόν πράγμα! Μας κατετρόμαξε. Θα είναι άρα γε ακόμη εις Αθήνας ο Μίλτος άμα λαβετε την επιστολήν αυτήν δια να σας εξηγήσει τα της όπερας αυτής; Που θα τον στείλουν άρα γε; Μα δεν είναι κίνδυνος να υπάγη εις τα νησιά; Ω, ελπίζω ότι θα υπάγη ως νοσοκόμος, ειδ’ άλλως θα ανησυχώμεν τόσον! Να μη μας λέγετε όμως ψέμματα! Θέλομεν πάντα όλην την αλήθειαν. Η Μίνα σας τα γράφει κάπως πολύ απότομα παιδιά. Μη θυμώστε. Σας ευχαριστούμεν τόσον που μας γράφετε συχνά, αλλά θα ηθέλαμεν και μερικάς λεπτομερείας δια τον πόλεμον. Να ελπίσωμεν ότι θα τελειώση γλήγορα ο πόλεμος και θα μας έλθη ο Μίλτος. Ω, θα είναι πάρα πολύ μεγάλη χαρά.
Μη με συλλογίζεσθε, σας παρακλώ. Δεν είμαι μελαγχολική, ως νομίζετε, εκτός από μερικάς στιγμάς, και εις την υγείαν μου είμαι πολύ καλλίτερα. Η θεία Ίρμα και η Alice εύρον, ότι έχομεν και αι δύο πολύ καλλίτεραν …. Ίσως με ωφέλησε το σίδερον. Έχω όμως κάτι σπυράκια ή λυχώνες εις τα χείλια, αι οποίαι πολύ με ενοχλούν. Σας γλυκοφιλώ όλους πολύ.
Lucie
Ελάβαμεν Edith και το γράμμα σου από την Κέρκυραν. Σε ευχαριστούμεν πολύ, που μας έγραψες τόσας φοράς.