Baumgartner, της οποίας ο φόβος ήτο μήπως ο άνδρας της εξέλθει από το φρενοκομείοπν και υπάγει να την εύρη.
Έκτοτε ειργάσθη εις διάφορα μέρη και από 6 ετών έχει την pension «Και ποιος ηξεύριε ακόμη τι έχω να τραβήξω» μας είπε, είμαι μερικές φορές τόσον κουρασμένη και βαρεμένη».
Και με όλα αυτά η ώρα επέρασε και ανεβήκαμε τόσον αργά! Αγλαούλα, έχω νέα δια την Gyp. Άκου ένα περίεργον. ΄Εχει ψύλλους και εντρέπεται δι’αυτό όταν της λέγει κανείς «puce» φεύγει και κρύβεται! Επίσης όταν κανείς με τα δάκτυλα του κάμει ωσάν να σκοτώνει ένα ψύλλον, η Gyp θυμώνει και φεύγει! Δεν είναι αστείον! Όταν κανείς χειροκροτεί αρχίζει να γαυγίζη με όλην της την δύναμιν. Της αρέσει πολύ η μουσική και είναι και πολύ περιέργη! Εδώ όλοι την χαϊδεύουν. Το βιβλίον που εζήτησες του μπαμπά, αν το εύρομεν θα σου το στείλωμεν ημείς.
Δια την Blanche και μόνον. Δεν μας γράφεις πως πηγαίνουν τα μαλώματα; Και η διάθεσις; Η Λιλή κατεβάζει πάντα το κεφάλι της; Είσαι θυμωμένη; Αυθαδιάζεις… Υβρίζεις από μέσα σου;
Πολλά φιλιά εις την Miss Dillon και σας γλυκοφιλώ
Ελμίνα

Ίσως όμως να μην έχει καιρόν. Πότε άραγε θα λάβωμεν επιστολάς από τας Αθήνας, δια να μάθωμεν μερικάς λεπτομερείας περί του Μίλτου;
Μη ξεχάσετε να μας στείλετε φωτογραφίας όλων σας. Εις τον πόλεμον καλά τα πηγαίνωμεν! Κατελάβομεν και τα Σέρβια και οι Βούλγαροι προχωρούν θριαμβευτικός. Σήμερον δεν εξήλθαμεν και έτσι δεν έχομεν νέα.
Ο καιρός είναι πάλιν σήμερον άθλιος. Βροχή εξακολουθητική, που να την πάρη η οργή.
Χθες επήγα πάλι εις το μάθημα μου. Δεν τα κατάφερα ακόμη να συγκρατώ καλά τας χορδάς. Δεν ημπορώ καλά να καταλάβω, πως πρέπει να κάμω. Εντούτοις η κ. Vauchelet μου είπεν ότι εννοώ θαυμάσια και ότι εμελέτησα όπως έπρεπε! Εγώ όμως έχω κάποιαν αποθάρρυνσιν! Θα τα καταφέρω; Και είναι άραγε σωστά όσα μου λέγει; Το ελπίζω.
Απόψε πηγαίνομεν εις εν κονσέρτο διδόμενον από τον Bisler τον περίφημον πιανίστα τον οποίον είχεν ακούσει ο Μίλτος. Μία γερμανίς κυρία, φίλη της κ.Baumgartner, έχει προσκλήσεις τα οποίας έδωκε εις την κ. Witting. Επειδή δε είναι 4 η κ. Witting μας έδωκε εις ημάς τας δύο. Δεν έχομεν να πληρώσωμεν παρά 1,50 έκαστος δια θέσιν 8-9 φρ. Δεν είναι ωραίον; Πολλά χαιρετίσματα εις όλους συγγενείς και φίλους.
Σας γλυκοφιλώ

Lucie
Δεν είμαι σχεδόν πλέον κρυωμένη! Μόνον ολίγον συνάχι έχω.

Φθάνει άραγε εν 25λ. γραμματόσημον μου δια 3 1/2 κόλλες χαρτί;

14. Παρίσι 26/13 Οκτωβρίου 1912
    Σάββατον 11 παρά ¼ π.μ.

Αγαπητοί μου
Δεν σας γράφω πολλά, διότι θέλομεν να ρίψωμεν τώρα το πρωΐ εις το κουτί, το γράμμα μας, δια να προφθάση το πλοίον της Δευτέρας.
Ελάβαμεν σήμερον το πρωΐ το γράμμα σας από Brindisi και χθες το βράδυ το τηλεγράφημα και σας ευχαριστούμεν πολύ. Ευρισκέσθε λοιπόν και πάλιν εις τας Αθήνας μας! χαίρω πολύ που δεν εκουράσθητε πολύ εις τον σιδηρόδρομον και ελπίζω, ότι θα εκάματε ωραίον θαλάσσιον ταξείδι. Ημείς ελογαριάζαμεν κάθε στιγμήν που θα ευρίσκεσθε και τι θα εκάμνατε και εφανταζόμεθα την χαράν σας, όταν επλησιάζατε εις την Αθηνούλαν μας, προπάντων δε των παιδιών. Πόσα θα είχατε να ειπήτε! Και ο Μίλτος; Ελπίζαμεν, ότι θα μας έγραφε αφού δεν είχε γράψει την προηγούμενην φοράν.

15. Επιστολή Lucie και Ελμίνας Ζάννου προς αγαπητοί μου. Παρίσι τη 27/14/Οκτωβρίου 1912
    Κυριακή 6μ.μ.

Αγαπητοί μου
Μία εβδομάς σήμερον που σας απεχαιρετήσαμεν μπαμπάκα μου και Edith! Δεν άργησε και πάρα πολύ να περάση, αλλ’όσον συλλογιζόμαι ότι πρέπει τόσαι να περάσουν ακόμη!
Αύριον δε είναι μόνον 4 που αναχωρήσαμεν από τας Αθήνας! Και εμένα μου φαίνεται ότι επέρασαν χρόνια και χρόνια! Από μίαν κάρταν της Αννέτας προς την Έλλην, φαίνεται ότι δεν ηξεύρω ποίος έγραψεν εις τον μπαμπά, ότι αφού ο Μίλτος δεν πρόκειται να αναχωρήση, ημπορούσε να μείνη ακόμη εις το Παρίσι. Ίσως εάν επροφθαίνατε να λάβετε αυτήν την επιστολήν εμένατε περισσότερον! Και θα ήτο αυτό τόσον ευχάριστον προπαντων δια να κανονίσωμεν τα του τραγουδιού μου, διότι από χθές ευρίσκομαι εις μεγάλην αμηχανίαν και αμφιβολλίας. Είναι άρα γε καλή η κυρία Vauchelet; Απ’όσα

μου λέγει, φοβούμαι μη μου χώση πολύ μέσα την φωνήν μου, βαθειά προς τον ουρανίσκον. Είναι αυτό καλόν ή όχι; Θα ήθελα να είσθε σεις εδώ δια να ηκούατε την διαφοράν και να μου ελέγατε τι προτιμάτε, διότι μόνη μου δεν ημπορώ να ακούσω καλά την φωνήν μου και η Μίνα δεν ηξεύρει να μου είπη. Το βέβαιον είναι, ότι η κυρία Φωκά μας έλεγεν ότι η φωνή πρέπει να εξέρχεται έξω προς τα δόντια, χωρίς να σφίγγει κανείς καθόλου τον λαιμόν, ενώ η κ. Vauchelet μου λέγει ότι να συγκρατώ πιο μέσα την φωνήν μου προς τον ουρανίσκον, και να σφίγγω τας χορδάς, ώστε να μένουν καλά συνηνωμέναι. Καλά, να είναι γερή η φωνή, αλλά να γείνη έτσι βαθειά, σχεδόν έρρινος. Θυμάσαι, μπαμπά, εκείνην την μαθήτριαν της κ. Vauchelet την οποίαν ηκούσαμεν. Είχεν ωραίαν φωνήν, αλλά δεν σου εφάνη και σε, ότι είχε κάτι αλλόκοτον;
Εντούτοις η κ. Verger δεν το έχει αυτό. Άμα λοιπόν υπάγωμεν να την ίδωμεν, ίσως την Τρίτην, θα της τα είπω όλα αυτά. Χθες επισκέφθημεν την Ηλέκτραν (κατωτέρω τα κατ’αυτής) και μου έλεγε και αυτοί ότι πολλοί Γάλλοι έχουν αυτό το ελάττωμα και ότι δι’ αυτό δεν της αρέσει η Nicot Vauchelet, διότι και αυτής η φωνή είναι τοποθετημένη πολύ μέσα προς το κεφάλι, επίσης δεν ήρεσε καθόλου και εις την κ. Φωκά.
Τι θα είπη λοιπόν η κ. Φωκά άμα λάβη το γράμμα μου, εις το οποίον της λέγω, ότι δεν επήγα εις τον Hettich, αλλά εις την κ. Vauchelet; Δεν θα δυσαρεστηθή; Αχ διατί να μην υπάγωμεν μαζύ να ακούσω την κόρην της εις τα Contes d’ Hoffman! Τότε θα ημπορούσαμεν να κρίνωμεν καλλίτερα! Και ίσως δεν θα απεφασίζαμεν τόσον γλήγορα να πάρω μαθήματα απ’αυτήν την καθηγήτριαν!
Επίσης χθες το βράδυ έλαβα επιστολήν της κ. Φωκά με συστατική προς τον Hettich γράμμα. Το είχεν δια βέβαιον, ότι θα υπάγωμεν εις αυτόν. Και εγώ δεν επήγα καθόλου!
Όλα αυτά πολύ με σκάζουν! Το καλλίτερον είναι μου φαίνεται να εξακολουθήσω ακόμη τα μαθήματα, να ομιλήσω με την κ. Verger και να γράψω πάλιν εις την κ. Φωκάν ζητούσα συμβουλήν. Εάν όμως πριν λάβω την απάντησιν της, ίδω πως η κ. Vauchelet δεν με διδάσκει καλά, τότε μου φαίνεται πως θα προτιμήσω

να υπάγω εις τον Hettich. Πάντως όλα αυτά είναι πολύ δυσάρεστα! Ίσως σεις τα ευρίσκετε παιδιαρίστικα, τώρα μάλιστα που έχομεν τόσας ανησυχίας δια τον πόλεον, αλλά δι’εμέ δεν είναι καθόλου ευχάριστα. Εις την Alice δεν λέγω τίποτε, διότι θα μου είπη να πάρω τον ιδικόν της καθηγητήν. Η Ηλέκτρα μου έλεγεν, ότι είναι κατευχαριστημένη με τον ιδικόν της, και ότι εάν θέλω, να υπάγω να την ακούσω άμα κάμνει μάθημα. Αυτό μου το είχε συμβουλεύσει και η κ. Φωκά. Θα υπάγω λοιπόν το Σάββατον αλλά βεβαίως δεν θα πάρω μαζύ του μαθήματα.
Χθες κατά το μεσημέρι ελάβαμεν τα γράμματα των παιδιών και της Miss Dillon, η οποία είχε την καλοσύνην να μας γράψη τόσα. Θέλω να της απαντήσω αλλά δεν ηξεύρω, δεν πιστεύω, να προφθάσω σήμερον. Εντούτοις αυτά τα γράμματα ας τα θεωρή απευθυνόμενα και προς αυτήν, διότι αληθώς άμα σας γράφωμεν σας σκεπτόμεθα όλους και την αγαπητήν μας Miss Dillon μαζύ. Μαθήματα δεν ήρχισεν ακόμη; Ελπίζω ότι γλήγορα θα εύρη πολλά.
Το βράδυ δε ελάβαμεν το γράμμα της Blanche

του παρελθόντος Σαββάτου, το διευθυνθέν εις της θείας Ίρμας. Πρώτον έφθασε το γράμμα της Τρίτης και έπειτα του Σαββάτου.
Πως είναι δυνατόν να μη ευρίσκη η Λιλή τι να μας γράψη! Ενώ ημπορούσε τόσα και τόσα να μας είπη. Πως λυπούμεθα που δεν ελάβαμεν γράμμα του Μίλτου, αλλ’αφού δεν έχει καιρόν είναι συγχωρεμένος. Έτσι λοιπόν φιλίες με τους αξιωματικούς και τραταρίσματα. Και ο Στέφος έχει σκοπόν να πολεμήση στα σωστά; Φαντάζομαι την ανησυχίαν των γονέων του και της θείας Ελένης.
Εξακολουθούμεν να νικώμεν πανταχού. Αλλά και πόσαι απώλειαι, 1200 πληγωμένοι και νεκροί Έλληνες, ως λέγει το «Matin». Οι δυστυχείς! Ποίος ειξεύρει εάν δεν είναι κανείς γνωστός μας. Προς τα Γιάννινα λοιπόν προχωρούμεν; Θα τα πάρωμεν άραγε; Και τι φρικώδεις σφαγάς κάμνουν αυτοί οι παληό Τούρκοι. Ω, τι τέρατα, τι κτηνάνθρωποι.

Δευτέρα 9 και ¼ π.μ. Τι τεμπέλα που είμαι! Δεν ημπορώ να σηκωθώ το πρωί και μόλις τώρα ετελείωσα το πρόγευμα μου!
Χθες είχαμεν ωραιοτάτην ημέραν! Άνοιξεν η καρδιά μας, όταν είδαμεν καθαρόν τον ουρανόν! Όλην την ημέραν δεν εφάνησαν σύννεφα και το βράδυ εχάρημεν τόσον όταν είδαμεν την σελήνην. Σήμερον πάλιν συννεφιά, ίσως όμως δεν βρέξει. Κάμνει δε και ζέστην, ευχάριστην δι’ημάς, πολλήν δια τους άλλους! Κατά τας 11 εξήλθαμεν και εκάμαμεν ωραίον περίπατον επί της avenue du Bois de Boulogne! Σουδαία πράγματα καθώς βλέπετε! Αφ’ότου ήλθαμεν εις Παρισίους αυτή η ημέρα ήτο η καλλιτέρα η σχετικώς καθαροτέρα, με ολιγωτέραν ομίχλην. Κρίμα να μη είσθε εδώ. Ήτο κατάλληλος ημέρα δι’εκδρομήν. Πολύ δε ελυπούμεθα διότι είχαμεν εισιτήρια δια κονσέρτον το απόγευμα! Εις την avenue du Bois, κόσμος άπειρος, γουναρικά άφθονα, όχι πολύ elegance, ούτε βαψίματα. Ίσως επειδή ήτο Κυριακή, να μη ευρίσκετο εκεί η αριστοκρατία. Παρετήρησα, ότι καμμιά νέα δεν φορεί βέλον εκτός από τα κυρίας. Ώστε δεν είναι ανάγκη να βάλω και εγώ, επικρατούν δε χρώμα των ενδυμασιών μαύρο και bleu marin. Πολλαί φούσται με πιέτες.
Επροχωρήσαμεν έως την Porte Dauphine και επειδή ήτο αργά επιστρέψαμεν εις την pension μας. Επερπατήσαμεν 50 λεπτά.
Την φούσταν μου ως σας έγραψα την επήγα εις τας Galeries Lafayette δια να μου την φαρδίνουν. Χωρίς καμμίαν δυσκολίαν εδέχθησαν να την διορθώσουν και μου την έστειλαν προχθές. Την εφάρδιναν αρκετά κάτω, αλλά το κακόν είναι, ότι είναι κάπως φαρδειά και επάνω αλλά δεν είναι σπουδαίον πράγμα! Επειδή δε η θεία Ίρμα και η Alice την εύρισκαν κοντήν, είπα και μου την εμάκρυναν.
Το καπέλλο της Μίνας δεν μας το έστελλαν και αρχίσαμεν να ανησυχώμεν! Επήγαμεν λοιπόν την Παρασκευήν να ερωτήσωμεν τι γίνεται. Το είχαν εκεί, έτοιμον προς αποστολήν. Το εδοκίμασεν η Μίνα και είδαμεν ότι της πηγαίνει καλά, εκτός από την ποιότητα δεν είναι καθόλου άσχημα καπέλλα. Το εφόρεσε λοιπόν επήρε το μικρό της εις ένα πακέτο και επιστρέψαμεν. Το καλό της φόρεμα το έφερεν η ράπτρια το Σάββατον το πρωί έγινε αληθώς πολύ νόστιμο. Επήρε 20 φρ le tout-compris και τα υλικά που πρόσθεσε.

. Δια την ζακέτταν εδώσαμεν 15 φρ. είναι βεβαίως πολύ, αλλά τι να κάμωμεν; Εδιαλέξαμεν την φθηνωτέραν φόδραν και βελούδο και όμως πάλιν πολλά επήγαν.
Το Σάββατον το βράδυ επήγαμεν εις την συναυλίαν του Bisler. Η κυρία μας είχεν είπει, ότι δεν κάμνουν τουαλέτα, αλλ’ημείς δεν ηξεύραμεν τι να βάλωμεν. Εφορέσαμεν λοιπόν τα άσπρα και η Μίνα επήγε και ηρώτησε την κ. Witting, αν το ευρίσκει πολύ. Αυτή απάντησε ότι είναι πολύ ωραίον το φόρεμα της αλλ’ότι νομίζει, ότι ημπορεί να το βάλη. Έπειτα όμως είδαμεν, ότι ηδυνάμεθα κάλλιστα να βάλωμεν τα tailleurs μας.
Ο καιρός την ημέραν εκείνην ήτο αθλιέστατος, αλλ’ευτυχώς το βράδυ σχεδόν δεν έβρεχε. Επήγαμεν λοιπόν με το Metropolitan. Επειδή δε αι κυρίαι αυταί πηγαίναν πρώτην θέσιν, εξοδεύσαμεν 1 φρ. μόνον δια το metro, aller-retour. Η αίθουσα ευρίκσεται εις την rue d’ Athenes! Όχι μακράν από τις Galeries Lafayette. Νόστιμη σάλα, όχι πολύ μεγάλη. O Bisler έπαιξε πολύ καλά πρώτον την Σονάτα (op.101) του Beethoven, κατόπιν τα Scenes d’enfants του Shumann, και τρίτον την Σονάταν (op.106) του Beethoven. Πολύ λεπτά παίζει, τα φόρτε όμως κάπως οξέα, ίσως πταίει το πιάνο. Αλλά, μη φρίξης Μίλτο μου,

εβαρέθημεν και αι 4 απαισίως. Αλλά σε βεβαιώ ότι δι’ανθρώπους όχι και πολύ μουσικούς (αν και η μία εκ των Γερμανιδών έχει τραγουδήσει μεγάλα έργα εις το θέατρον) είναι πολύ βαρετόν να ακούουν επί 1 1/2 ώραν συνεχώς πιάνο. Η κ. Witting είχε σκάσει, ακόμη λίγο, έλεγε, και θα εκοιμάτο.
Έβλεπα δε και πολλούς από τους άλλους ακροατάς να χασμώνται και να έχουν ύφος πολύ νυσταγμένον.
Η Edith θα είχε σκάσει κυριολεκτικώς.
Χθες το απόγευμα ηκούσαμεν εις την Chapelle της Σορβώνης την Δημιουργίαν. Είχαμεν πολύ καλάς θέσεις. Η ορχήστρα και ο χορός ήτο κρυμμένος όπισθεν πρασινάδας. Μόνον οι μονωδοί εφαίνοντο. Έπαιξεν επίσης orgue. Πάρα πολύ ηυχαριστήθην που ήκουσα και πάλιν την θαυμασίαν αυτήν Δημιουργίαν, δεν ημπορώ όμως να είπω ότι η εκτέλεσις ήτο καλλιτέρα της του Ωδείου μας. Η ορχήστρα βεβαίως μεγαλυτέρα. Ο χορός όμως όχι και πολύ γεμάτος. Ίσως να πταίη και η ακουστική διότι τα πάντα έκαμαν πολλήν βοήν και δεν ημπορούσε κανείς να διακρίνη πολύ καλά τας διαφόρους φωνάς.

Ο Αγγελόπουλος είχε βεβαίως ωραιοτέραν φωνήν από τον χθεσινόν «Ραφαήλ», αν και αυτού ήτο βαθυτέρα.
Επίσης της κ. Φωκά η φωνή ήτο καλλίετρα της Mlle Tiphaine (αυτή που ετραγούδησε πέρυσι τον ρόλον της Philene, εις την Mignon) αλλ’ο τενόρος, ήτο βεβαίως χιλιάκις ανώτερος των ιδικών μας. Κάτι πιάνο έξοχα, όχι όμως πολύ δυνατή φωνή. Ο Αδάμ και η Εύα έτσι και έτσι. Πάντως όμως ηυχαριστήθημεν και αι 4 παρά πολύ και δεν εύρομεν το έργον αυτό καθόλου κουραστικόν και μακρύ.
Μετά την συναυλίαν αι μεν 2 γερμανίδες επήγαν να περπατήσουν εις τον κήπον του Λουξεμβούργου, ημείς δε δι’ενός autobus, εφθάσαμεν εις την Opera και πεζή διηυθυνθήμεν προς την Opera Comique, όπου επήραμεν 2 εισιτήρια εις fauteuils 3ης galeries, δευτέραν σειράν, προς 5,50 δια την Τετάρτην οπότε παίζουν τα Contes d’ Hoffmann. Θ’ακούσω λοιπόν τέλος την περίφημον Nicol Vauchelet, δια την οποίαν ήκουσα τόσας διαφορετικάς κρίσεις.
Τι φρικώδεις κόσμος! Κυριακή βλέπετε, αληθώς απελπισία, εις το Boulevard des Italiens ήτο φρίκη πλέον! Τους δρόμους όμως τους περνώμεν τώρα αρκετά καλά. Εκάμαμεν προόδους. Εννοείται όμως ότι περιμένομεν επ’ αρκετήν ώραν, έως ότου εύρομεν την κατάλληλον ευκαιρίαν.
Τι γίνονται όλοι οι συγγενείς μας; Δεν μας γράφετε. Τα παιδιά του θείου Μιλτιάδου; Τα βλέπετε συχνά; Τα αγόρια εξακολουθούν τα μαθήματά τους;
Και εφημερίδας; έχομεν καιρόν να λάβωμεν. Δεν μας στέλλετε ή χάνονται;
Σας φιλώ όλους πολύ πολύ

Lucie

Η Λούκα φαίνεται δεν θα τελειώση το γράμμα ώστε ας εξακολουθήσω εγώ. Με φαντάζεσθε την καϋμένην εμένα να ακούω 1 1/2 ώραν πιάνο; Το τελευταίο κομμάτι ήτο ατελείωτο! Και με εφρενίασε!
Άμα βλέπετε τον κύριον και την κυρίαν Μυλωνά, μη λησμονείτε να τους λέγετε χαιρετίσματα. Επίσης εις την κυρίαν Σοφίαν και τον κύριον Νίκον. Σήμερον θα φάγωμεν εις της Alice. Θεέ μου αι ημέραι περνούν κ’εγώ δεν κάμω τίποτε. Είμαι τεμπέλα! Η Fraicheur Edith δεν ήτο τίποτε σπουδαίον, μάλλον σαχλόν. Η petite Mademoisselle είναι νόστιμη. Έχει επάνω κάτω την ίδιαν

βάσιν με το Peur de Vivre αλλά δεν είναι τόσον ωραία. Εις τον Αλέκον εγράψαμεν και απάντησιν δεν ελάβαμεν. Ο Νίκος τι γίνεται; Από τα αγόρια δεν έχομεν νέα τους εγράψαμεν και εις αυτούς.
Περνούμεν τους δρόμους αρκετά καλά, λέγει η Lucie. Μόνον αρκετά καλά; Καλέ εγίναμεν ξεφτέρια πρώτης! Δεν πρέπει δε σεις καθόλου να συλλογίζεσθε τα αυτοκίνητα, αφού εγώ σας λέγω ότι δεν τα φοβούμαι, εγώ που τα έτρεμα, πρέπει να είστε εντελώς ήσυχοι.
Να μας ειπήτε πότε ακριβώς λαμβάνετε τα γράμματά μας, δια να η ηξεύρομεν πότε να σας τα στέλλομεν. Πρέπει να εξακολουθήσωμεν να σας γράφωμεν τόσον συχνά; Το έξοδον είναι μεγάλο.
Μπαμπά μου, χίλια φράγκα τον μήνα είναι παρά πολλά. Βεβαίως θα μας περισσεύουν. Αχ τι παλιοκόριτσα που είμεθα να κάμωμεν τόσα έξοδα. Εγώ όμως η κακομοίρα είμαι πολύ οικονόμος! Άμα είμεθα μόναι μας, δεν εννοώ να πάρωμεν πρώτην θέσιν. Διατί σας παρακαλώ να εξοδεύσωμεν αδίκως 20 λεπτά περισσότερον;!! Άμα πηγαίνομεν με τους άλλους αναγκαστικώς πέρνωμεν 1η θέσιν. Αλλά ηξεύρετε τι υποπτεύομαι; Ότι και αι άλλαι η κυρία Witting ορισμένως, άμα είναι μόναι παίρνουν δευτέραν! Αλλά άμα πηγαίνομεν μαζή έκαστος καμώνεται ότι πέρνει πάντοτε πρώτην!!
Και πάλιν πολλά φιλιά.
Ελμίνα

16. Παρίσι, Δευτέρα 10π.μ. 15/28 Οκτωβρίου 1912

Αγαπητοί μου μπαμπά και τα λοιπά!
Ας γράψω κ’εγώ ολίγον, ενώ η Lucie τσιρίζει πλάϊ μου. Τι να της κάμω εγώ αν δεν ειμπορώ να πολυεννοήσω ποίον είδος τραγουδιού είναι καλλίτερον; Υπάρχει διαφορά μεταξύ του ενός και του άλλου, αυτό το διακρίνω αλλά ποίον είναι το σωστόν, αυτό δεν το ειξεύρω. Βεβαίως αν γίνη πολύ βαθειά δεν θα είναι ωραίον, αλλ’αν είναι ολίγον ίσως δεν είναι άσχημον. Βάσανο και αυτό! Δεν ημπορούσε όλοι οι δάσκαλοι να έχουν μίαν μέθοδον! Το αστείον είναι ότι η κυρία Nicot Bilbot -Vauchelet δεν της κάμει καμμίαν άλλην παρατήρησιν εκτός αυτής των χρωματισμών. Ούτε περί vocalises ούτε περί αναπνοής ομιλεί, ενώ ακριβώς η κυρία Verger επέμενε να υπάγη εις αυτήν δια τας vocalises! Επίσης πέρυσι έλεγε εις την Lucie ότι δεν αναπνέει πολύ καλά! Θέαμα αστείον. Η Lucie τραγουδεί με το

καθρεπτάκι εμπρός εις το στόμα της δια να ίδη τι κάμουν αι χορδαί της!!
Εγώ ακόμη τίποτε δεν έκαμα δια τας μελέτας μου! Πρέπει να περάσω από την Sorbonne να πάρω τα προγράμματα. Η κυρία Baumgartner έλαβε το πρόγραμμα των διαλέξεων των Annales. Θα υπάγωμεν εις μερικάς. Επίσης είδα ότι δίδονται cours de diction άπαξ της εβδομάδος, τα 20 μαθήματα 60 δραχμάς. Τι λέγετε να αρχίσω; Ή αν δεν υπάγω εκεί και εύρω αλλού με την ίδιαν παρίπου τιμήν να υπάγω; Ή είναι κρίμα το έξοδο;
Μετά μεγάλης τέχνης και επιδεξιότητος καταπληκτικής εκαδράρισα πριν με κορδέλλαν τον Ερμήν. Έσκασα, αλλά καλά τα εκατάφερα δια τα φιογκάκια όμως δίδω την παραίτησιν μου. Ας τα κάμη η Λούκα. Θα γίνουν όμως πολύ νόστιμα με την κόκκινη κορδέλλα. Εκόψαμεν τρία γυαλιά δια να δοκιμάσωμεν. 30 λεπτά το γυαλί είναι πολύ; Εδώσαμεν επίσης και μου εδιόρθωσαν το σακουλάκι μου, ως και την σάκαν δια τας νότας. Τι ευγενείς και συμπαθητικοί που είναι όλοι οι υπάλληλοι εις τα μαγαζιά! Είναι σας διαβεβαιώ αξιαγάπητοι!!
Τι τα θέλετε εγώ τους αγαπώ πολύ τους Γάλλους. Το μόνον κακόν των είναι ίσως ότι είναι κάπως λογάδες! Δηλαδή κομπλιμεντόζοι!
Ενθυμείσθε που μας έλεγαν ότι εις τον δρόμον κυττάζουν αναιδώς, πειράζουν, παρακολουθούν; Ως τώρα τίποτε το παρόμοιον δεν συνέβη! Αλλ’ας μη βιαζόμεθα! Η αλήθεια είναι ότι ακόμη δεν συχνάζομεν το Quartier Latin, και υποθέτω ότι εκεί περισσότερον θα συμβαίνουν αυτά. Ως τώρα όμως ειμπορώ να είπω ότι είναι ησυχότεροι και από τας Αθήνας. Δεν ήκουσα κανένα να μουρμουρίζει κάτι μεσ’εις τα δόντια του!!
Λιλή, αν τώρα που εγύρισεν η Edith δεν μας γράφης πολλά θα επιφορτίσω την Blanche να σε ξυλοκοπήση!
Δεν βλέπεις ημάς τι κοθταμάρες σας διηγούμεθα.
Να η Λούκα επαναλαμβάνει μίαν ώραν τώρα ότι depuis qu’ elle a vu Clitandre la regarder d’un air tendre. Μα ποίος διάβολος είναι αυτός ο Clitandre και δεν τον επήρα εγώ χαμπάρι; Ορισμένως δεν θα την φυλάγω καλά και πρέπει να με μαλώσητε! Αλήθεια πρέπει να τη ζυγίσω, δια να ίδω πως τα πηγαίνει! Τρώγομεν ωσαν διάβολοι και φοβούμαι μη σας γυρίσω όχι

πιά βαρελάκι αλλά … λάντζα! Εντούτοις η κυρία Witting μου λέγει ότι έχασα το … ωραίον μου χρώμα! Περίεργον δεν έχω εντούτοις τίποτε, δι’ αυτό χθες το βράδυ συνεπέρανε ότι θα είμαι … ερωτευμένη!!!
Ο χονδρός Schulte μας κάμη πάντοτε να γελώμεν με τα κωμικότατα του γαλλικά! Ίσως αυτό δεν είναι πολύ ευγενές αλλά τι να κάμωμεν; Είναι αδύνατον να μη γελάση κανείς άμα τον ακούει να ομιλή. Τελευταίως δε τον έπιασε μανία να κάμη liaison όλο με Τ εκεί όπου δεν πρέπει ως je suis t alle κ.τλ. και όλοι ξεκαρδίζονται. Αγλαούλα και άλλα νέα δια την Gyp. Είναι φοβερά ζηλιάρα! Φθάνει να κάμη κανείς ότι χαϊδεύει κάτι άλλο δια να γίνη έξω φρενών, να πηδά, να γαυγίζει! Προχθές η κυρία εκρέμασε υψηλά μίαν μαύρην γουνίτσαν και την εχάϊδευε ωσάν να ήτο γάτα! Αδύνατον να φαντασθής τι πήδους έκαμε δια να πιάση την γούναν και να την κάμη κομμάτια!
Χθες πάλιν η κυρία εδίπλωσε με μίαν πετσέταν μίαν μποτίλιαν και την εχάϊδευε, την εφιλούσε. Η gyp ωσάν τρελλή εγαύγιζε και επηδούσε επάνω εις τα γόνατα της κυρίας και ήθελε να δαγκάση την μποτίλια! Έπειτα ο Γερμανός επήρε μίαν πετσέτα εις την αγκαλιά του και ήρχισε να μιαουρίζει ωσάν να ήτο γάτα. Τι φωνή τι γαυγίσματα έγιναν είναι απερίγραπτο. Τέλος η Gyp ήρπασε την πετσέταν, και εσκάσαμεν ως ότου να της την πάρωμεν οπίσω. Ήθελε να την κομματιάση! Ήτο τόσον κωμικόν ώστε εγελάσαμεν πολύ. Δεν είναι αστεία αυτά Αγλαούλα μου; Σε παρακαλώ να μου στείλεις την φωτογραφίαν σου, ντυμένη μασκαράς.
Σας γλυκοφιλών

Ελμίνα
Περί Ηλέκτρας προσεχώς.

17. Επιστολή Ελμίνας Παντελάκη προς αγαπητοί μου μπαμπά και αδέλφια, Παρίσι 17/30 Οκτωβρίου 1912. Τετάρτη 5και ¼ μ.μ.

Αγαπητοί μου μπαμπά και αδέλφια
Μόλις προ ολίγου επεστρέψαμεν απ’εξω. Είμεθα εις το musee de Cluny, διότι ο καιρός εχάλασε τα σχέδια μας! Το πρωΐ είχαμεν ήδη ήλιον και αποφασίσει να κάμωμεν κανέναν ωραίον περίπατον αλλά το μεσημέρι ακριβώς ήρχισε δυνατή βροχή και κατελήξαμεν εις Μουσείον. Τώρα είναι πάλιν ωραίος καιρός.
Το μεσημέρι ελάβαμεν τα γράμματα σας. Μπαμπά μου πολύ σε ευχαριστούμεν και χαίρομεν διότι ενθουσιάς και δεν μας συλλογίζεσαι και τόσον! Πόσον διψώμεν δια νέα! Σας διαβεβαιώ ότι καταβροχθίζομεν τα γράμματα σας. Με σας όμως παιδιά είμεθα πολύ θυμωμέναι, μα πολύ! και αποφασίσαμεν να σας μαλώσωμεν και αι δυό μας. Διατί παληοκόριτσα δεν μας λέγετε ούτε λέξιν δια τον πόλεμον και τα θύματα του, τους πληγωμένους, την λύπην, την χαράν, τον ενθουσιασμόν! Ή μήπως πάλιν σας επέρασε από τον νούν ότι δεν πρέπει να μας λέγετε δυσάρεστα; Μα δεν εννοείτε ότι ημείς σκάζομεν, βράζομεν έτσι χωρίς νέα; Ως το Σάββατον βεβαίως σεις θα ειξεύρετε ονόματα και αριθμούς. Νομίζετε ότι είναι ευχάριστον να διαβάζομεν ημείς εις τας εφημερίδας εδώ ότι εις την μάχην του Σαρανταπόρου εσκοτώθησαν και επληγώθησαν 1100 περίπου και να μη μανθάνωμεν έπειτα καμμίαν πληροφορίαν; Επεριμέναμεν

κ’ εγώ δεν ειξέρω ωσάν τι τα γράμματα σας και σεις τίποτε. Αν ο μπαμπάς δεν δεν εσημείωνε ότι ο Μίλτος Μυλωνάς επολέμησε αλλ’είναι σώος και αβλαβής θα εφοβούμεθα και δι’αυτόν τόσον μάλλον καθ’όσον η Έλλη μας γράφει «Τα εδώ χάλια, τα μάτια μου μετεβλήθησαν εις Νιαγάραν, θα σας γράψουν πιστεύω οι δικοί σας τα δέοντα». Μα αν δεν έχετε καιρόν ή δεν συλλογίζεσθε να μας γράψετε αυτά, διατί αθεόφοβα κορμιά δεν στέλλετε εφημερίδας; Να διαβάσωμεν όλα τα καθέκαστα, να γεμίση η καρδιά μας από Αθήνας, να εντρυφήσωμεν εις τα νέα ας είναι και λυπηρά; δια να λάβωμεν μίαν ιδέα της καταστάσεως των Αθηνών. Η Λιλή λέγει δεν εκράτησε τα Εμπρός! Ωσάν να μην υπάρχει άλλη εφημερίς από το Εμπρός! Α ναι, αι εφημερίδες είναι αλήθεια που λείπουν από το σπίτι μας! Δεν έχετε Πατρίδας, Ακροπόλεις, Νέας Ημέρας, Εστίας, ότι διάβολο και να είναι φθάνει να είναι εφημερίς Αθηναϊκή!
Στείλετε λοιπόν στείλετε εφημερίδας, εφημερίδας, εφημερίδας. Εδιαβάσαμεν ότι εσκοτώθη ο στρατηγός Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, ποίος ειξεύρει πόσοι άλλοι! Μαζαράκηδες ίσως και σεις μιλιά!
Όλο μας λέγετε «Άχ δεν εμελέτησα ακόμη ελληνικά ή γαλλικά ή αγγλικά, δεν έχω καιρόν κ.τλ. κ.τλ». Στο καλό να πάνε τα μαθήματα σας και όλαι αι γλώσσαι. Εγώ εννοώ να έχω μεγάλα γράμματα σας, αφού τα θέματα πλημμυρούν και δεν με μέλει δια τίποτε άλλο. Αφήστε μαθήματα σιγυρίσματα, μπουγάδες και σφουγγαρίσματα αλλά γράφετε, γράφετε πολλά. Τι ιδέα πάλιν και αυτή ότι δεν έπρεπε να μας ομιλείτε δια το νοικοκυριό.
Ίσα ίσα που πρέπει να μας λέγετε όλα τα δυσάρεστα δια να χαιρόμεθα ημείς ότι δεν είμαστε μαζή σας να τα υποφέρωμεν! Ο κ. Πανταζόπουλος είναι εις τας Αθήνας και ούτε καν μας το είχατε ειπή και ποίος ειξεύρει πόσα άλλα παραλείπετε! Αξίζετε να μην σας γράφωμεν!
Ε, φθάνει πιά, αρκετά σας εμάλωσα και εξέσκασα!!
(Ειξεύρεις Λιλή τας θεωρίας μου, τι πρέπει κανείς να κάμη άμα είναι θυμωμένος. Δεν συμφωνούν με τας ιδικάς σου αλλά δεν πειράζει) (Ελπίζω να μην τα πάρετε όλα αυτά εις τα τραγικά!! Προς Θεού!)
Και συ κακιά Αγλαία διατί δεν γράφεις; Εγώ τόσα σου είπα δια την Gyp και συ μιλιά!
Η Edith συγχωρεμένη, αν και βέβαια δεν μετριέται γράμμα ή κάρτα της Παρασκευής, η οποία άλλως τε έφθασε συγχρόνως με το γράμμα.
Μίλτο μου, το γράμμα σου το ελάβαμεν την Δευτέραν βράδυ. Και δεν ειξεύρω διατί, ενώ την ημέραν εκείνην δεν επεριμέναμεν γράμμα και το τελευταίον είχε ληφθή το Σάββατον, ανυπομωνούσαμεν πότε πιά θα μάθω-

μεν νέα σας. Μεγάλη σου καλοσύνη να μας γράφης τώρα που είσαι τόσον απασχολημένος. Αλήθεια καϋμένε εδιαλέξαμεν τον καιρόν να φύγωμεν. Περιττόν νομίζω να σου γράψω πόσον μας ενδιέφεραν όσα μας είπες και πόσον πολύ εχάρημεν σήμερον, όταν είδαμεν ότι ο μπαμπάς επεδοκίμασε την πράξιν σου. Έτσι πάντοτε συμβαίνει όλοι οι άλλοι κατηγορούν και μαλλώνουν και μόνον ο πατεράκης βλέπει το δίκαιον και επιδοκιμάζει. Πόσον θα έσκασες, όταν τους έβλεπες προ πάντων δυσαρεστημένους μαζή σου! Μα σε διαβεβαιώ ότι και ημείς άμα τα εμάθαμεν όλα εσκάσαμεν φοβερά, και ένεκα του συμβάντος αυτού δεν θα ειμπορώ να καυχηθώ ότι δεν … έκλαυσα ακόμη εις το Παρίσι!!
Άχ τι φόβον επήρα προχθές εις το metropolitain. Είχ ανοίξει την εφημερίδα και εις εν τηλεγράφημα διαβάζω «Les regiments les plus eprouves ont ete le 1 et le 7me de l’infanterie» Το πρώτον και το έβδομον το σύνταγμα του Μυλωνά! Δια μίαν στιγμήν σας διαβεβαιώ ότι τον είχα δια απεθαμένον. «Άχ Lucie, ιδέ καϋμένη». Τότε μόνον εσκέφθην και μου είπεν και η Lucie ότι ο Μυλωνάς δεν είναι πλέον εις το πεζικόν.

Ο μπαμπάς γράφει ότι μετά το προσεχές πέρας του πολέμου ο Μίλτος θα έλθη εδώ! Να το πιστεύομεν; Αν εξηκολούθουν την προτού να φύγωμεν τακτικήν μου θα έλεγα «Βρε Μίλτο αρχιτεμπέλη, δεν φθάνει που χάνεις τόσον καιρόν με τον πόλεμον, αλλ’έπειτα θέλεις να πεταχθής και εις το Παρίσι! Δεν εντρέπεσαι καϋμένε. Κάτσε εις τα αυγά σου, δεν σε θέλομεν, έννοια σου. Αλλά φοβούμαι μη τυχόν ποτέ με … πιάσει εις την λέξιν (qu’il ne me prenne au mot!) διά αυτό κ εγώ δεν γράφω τίποτε.
Τι φλύαρη που είμαι. Εγέμισα τόσον χαρτί και δεν σας είπα ακόμην τίποτε. Αν έχω καιρόν θα σας στείλω μίαν μετάφρασιν μου ενός άρθρου του Journal επί του Βενιζέλου. Δεν σας στέλλω το Journal διότι είναι της κυρίας Witting. Ωσαν κουτουλιάκας είχα σκεφθή ότι ήτο περιττόν να εξοδεύσω μίαν πεντάραν αφού ειμπορούσα να σας στείλω την μετάφρασιν και δεν ελογάριαζα τα γραμματόσημα!! Τώρα όμως πιά που να εύρω περασμένην εφημερίδα! Δεν έχω λεξικόν δι’αυτό αφήνω μερικάς λέξεις γαλλικάς. Έχω νομίζω και γαλλικούρες. Δεν πειράζει! Βραδυνήν εφημερίδα δεν αγοράζομεν … οικονομίας ένεκεν!!! Χθές όμως εδιάβασα κάτω εις την Patrie νομίζω ωραιότατον άρθρον του Henri Rochefort φαίνεται ότι εις Βρυξέλλας

ο Jaures ωμίλησε κατά του πολέμου αυτού και οι σοσιαλισταί εφώναζαν “ A bas la guerre”. Αλλά πριν λέγει ο Rochefort έπρεπε να φωνάζουν “ A bas les massacres” αν ημπόδιζαν τας σφαγάς της Μακεδονίας, πόλεμος δεν θα εγίνετο. Εν γένει αι εφημερίδες δεν είναι φιλοτουρκικαί, ως νομίζεις Μίλτο, και έχουν όλα τα νέα.
Αλλά είναι 6 και ¼ και σήμερον εις το θέατρον πηγαίνομεν ώστε σας αφήνω και εξακολουθώ αύριον.
Πέμπτη 9 και 20. Μόλις έφαγα και η Lucie ακόμη ενδύεται! Δεν αργήσαμεν και πολύ, ε; Μα λογαριάσατε χθες το θέατρον. Μόλις εις τα 12 1/2 είμεθα εδώ και μετά χαράς σας αναγγέλω ότι κανείς απάχης δεν μας εσκότωσε, δεν μας ελήστευσε ούτε μας απήγαγε ή μας έκλεψε! Δι’ ο δεχόμεθα συγχαρητήρια! Ερημιά από τον σταθμόν ως εδώ αλλά και πλήρης γαλήνη. Εις την γωνίαν δε Marceau και Bassano διεκρίνετο η φαρδεία πελερίνα ενός αστυφύλακος! Μόλις 2, 3 διαβάται, ά ελησμόνησα, εις την κόγχην μιάς οικίας κάποιος ωμιλούσε με κάποιαν! Παρ’ όλον το κρύον έμεναν εις τον ανοικτόν αέρα αλλά φαίνεται ότι τόσον θερμά θα ήσαν τα λόγια των ώστε δεν τους επείραζε ο ψυχρός άνεμος!!!!
Έχομεν πολλά να σας διηγηθώμεν: Έκθεσιν Χρυσανθέμων, επίσκεψιν Ηλέκτρας, γεύμα εις Alice, επίσκεψιν εις Verger και κυρίαν Brissaud, μουσείον Cluny μικρά μετάβασις εις Σορβόνην, και contes d’ Hoffmann.
Αλλά προ παντός ας σας αναγγείλω λυπηράν είδησιν την οποίαν μας επεφόρτισε να σας γνωστοποιήσουμεν σας ως και εις τον θείον Μανώλην η κ. Lea. Η Marie Reymond, αδελφή του θείου Αλέξανδρου απέθανε εις Γενεύην! Μας το είχεν είπει και την Δευτέραν η θεία Ίρμα. Εις τον θ. Αλέξανδρον δεν το είχαν ακόμα αναγγείλει διότι ο καϋμένος δεν ήτο καθόλου καλά τας ημέρας αυτάς. Μη λησμονήσετε να το είπητε εις τον θείον Μανώλην, ακούτε; Διότι δεν θα του το γράψωμεν ιδιαιτέρως.
Η έκθεσις των Χρυσανθέμων ευρίσκετο εις το Grand Palais εις τα μεγάλα hall του Salon d’Automne. Πληρώσαμεν πάλιν ένα φραγκάκι εκάστη. Πόσα χρυσάνθεμα και τι τεράστια!! Υπήρχαν πολλά ωραιότατα, αλλά μερικά ήσαν τόσον μεγάλα που καταντούσαν αηδία! Ήσαν σαν λάχανα! Αλλά πόσα είδη, πόσαι ποικιλίαι! Πολλά ωραιότατα είχον καλλιεργηθεί με εν ειδικόν engrais. Πόσα χρώματα! Φαντασθήτε ότι είχε και πράσινα αλλά δεν ήσαν ωραία! Μερικά έμοιαζαν με ξεμαλλιασμένα κεφάλια!! Κάτι κίτρινα ήσαν μαγεία.
Το Σάββατον το απόγευμα επήγαμεν να επισκεφθώμεν την Ηλέκτραν. Κάθηται εις την Montmartre ουχί μακράν από το Moulin Rouge. Η pension της είναι μάλλον

ξενοδοχείον. Εζητήσαμεν κάτω την κυρίαν Παπαγιανοπούλου αλλά δεν αφαίνοντο να την γνωρίζουν “Α λέγει έπειτα η κυρία, θα θέλετε την Mlle Papageorgacopoulo” και μας οδηγεί εις το δωμάτιον. Επεράσαμεν από τεράστιαν τραπεζαρίαν και αφού εγυρίσαμεν από διάφορα περάσματα εφθάσαμεν προ του δωματίου ενώ δυνατόν τραγούδι αντηχεί. Εκτυπήσαμεν μια, εκτυπήσαμεν δύο, τέλος μας ήκουσαν το τραγούδι έπαυσε και εφάνη η Ηλέκτρα. Οι συνήθεις χαιρετισμοί «Και η θεία σου»; Τότε μας είπεν ότι η θεία της επέστρεψεν εις Αθήνας, και την άφησε μόνην. Το κλίμα των Παρισίων δεν της έκαμε. Πέρυσι είχε κρυώσει και εφέτος ξανάρχισε τα ίδια ώστε επήρε την Κλεοπάτρα και έφυγε! Αυτή λοιπόν εγύριζε και όχι η Ηλέκτρα ως μας είχαν είπει. Ήτο εκεί μια κυρία η οποία την συνόδευε εις το πιάνο ώστε ετελείωσε πρώτον το τραγούδι και έπειτα ωμιλήσαμεν. Η φωνή της δυνατή αλλ’ως πάντα όχι πολύ συμπαθητική. Άμα τραγουδεί δε κάμει πολλάς γκριμάτσας! Εν γένει ευρίσκω ότι η Ηλέκτρα ασχήμηνε πολύ η δε φωνή της δεν πιστεύω να προώδευσε και πολύ.
Από ότι μας είπε δεν φαίνεται να είναι καθόλου εναντίον της κας Φωκά. Τουναντίον έχει την φωτογραφίαν της εις τιμητικήν θέσιν, και τώρα γράφονται συχνά. Δεν μας είπε δε το παραμικρόν εναντίον της. Ίσα, ίσα εφάνη επαινού-

σα την μέθοδον της! Πέρυσι έπαιρνε μαθήματα με τον Martini. Ήτο πολύ ευχαριστημένη αλλ’εφέτος ήθελε νέον διδάσκαλον, ο οποίος να τραγουδή επί της σκηνής και επήρε τον Nuy Beau (δεν ειξέυρω πως γράφεται). Πέρυσι όχι μόνον έκαμε μεγάλην εγχείρησιν εις την μύτην, αλλ’έκαμε και εγχείρησιν σκωληκοειδίτιδος!! Ενθυμείσαι ίσως Edith ότι πάντοτε υπέφερε από τον … αγγλικόν της στόμαχον, και έλεγαν οι ιατροί ότι έχει εντερίτειδα. Φαντασθήτε ότι τόσον καιρόν είχε σκωληκοειδίτιδα και δεν το είχαν καταλάβει! Τον χειμώνα λοιπόν εγένετο η εγχείρησις. Αν εβράδυνε 2 ακόμη ημέρες θα είχε περιτονίτιδα διότι είχε σχηματισθεί απόστημα!!
Εμείναμεν αρκετά αργά μαζή της, λέγουσαι αυτά και διάφορα άλλα. Ησθάνθη η κακομοίρα φοβεράν μοναξιάν άμα την άφησε η θεία της. Το δωμάτιον της καλόν αρκετά μεγάλον, αλλά και πληρώνει 250 τον μήνα ώστε βλέπετε ότι ημείς δεν δίδομεν παρά πολλά! Θα παίξη πιθανότατα εις το θέατρον. Έμαθε την Τόσκαν και τώρα μανθάνει Καβαλερίαν Ρουστικάναν.
Τη Δευτέρα εις την Alice ήσαν ο Jean, ο θείος και η θεία και ο εξάδελφος της Alice, Paul Castelnau. Δεν εκάμαμεν τίποτε σπουδαίον. Ο Jean είχε περάσει τας γραπτάς εξετάσεις και ήτο ευχαριστημένος εξ αυτών. Πιστεύω

να επέτυχε.
Έχετε πολλα χαιρετίσματα εκ μέρους όλων και σεις παιδιά να είπητε εις τον Γιώργον εκ μέρους του χονδρού εξαδέλφου ότι του εύχεται καλήν επιτυχίαν εις τα πειράγματα που του έμαθε, και λυπείτε που δεν είναι μαζή του να τον βοηθήση.
Την Τρίτην επήγαμεν εις την Κυρίαν Verger αλλά δεν την εύρομεν. Κατευθύνθημεν λοιπόν προς την κυρίαν Brissaud δια να ξεμπερδεύωμεν. Καθ’οδόν εν αυτοκίνητον μας ετρόμαξε! Και δεν ειμπορούσαμεν να περάσωμεν ευκόλως τους δρόμους. Εφθάσαμεν εις τας 3 και 20. Η κυρία δεν ήτο εκεί, αλλά μας λέγει η υπηρέτρια θα γυρίση εις τας 3 ½ ώστε αν θέλετε να περιμένετ. Τι να κάμωμεν; Ας περιμένωμεν είπαμεν και εισήλθομεν. Εις τας 3 ½ πραγματικώς ήλθεν η κυρία χαριτωμένη και aimable. Μας ωμίλησε δια τον πόλεμον, δια τας νίκας μας, και εζήτησε την άδειαν να υπάγη να αλλάξη. Εις ολίγον επανήλθε, έφθασεν δε και μία κυρία φίλη της με δύο παιδάκια, εν κοριτσάκι 9 ετών και αγοράκι 6 το οποίον διαρκώς εφιλούσε την μητέρα του. Εσηκώθημεν δια να φύγωμεν, αλλά «σας παρακαλώ, λέγει η κυρία, μείνετε να πάρετε ένα φλυτζάνι τσάι» ΄
«Μα όχι …» «Σας παρακαλώ, θα με ευχαριστήσετε πολύ». Ωσάν ανόηται, εμείναμεν αλλά σας διαβεββαιώ το μετανοήσαμεν! Ενομίζαμεν ότι θα προσέφεραν τσάι εις τας 4 και εντός ολίγου θα ημπορούσαμεν να φύγωμεν. Αλλά το τσάι προσεφέρθη μόλις εις τας 5! Κατά τας 5 ½ εφύγαμεν! Τι βλάκες, τι βλάκες! Τι να κάμωμεν ημείς τόσην ώραν, μεσ’ εις τόσας ξένας, διότι ήλθαν αρκεταί φίλαι και συγγενείς της κυρίας Brissaud.! Φυσικά είχαν όλαι να ομιλήσουν δι’ οικογενειακά πράγματα, τι εγυρεύαμεν ημείς εις την μέσην. Αλλά μίαν φοράν που είμεθα εις τον χορόν έπρεπε να χορεύσωμεν! Ήλθεν πρώτον μία φίλη της κυρίας, συμπαθητική αν και άμα ομιλούσε εφαίνοντο όλα της τα χάλια, και συγχρόνως το κοριτσάκι της κυρίας Brissaud 2 ½ μόλις ετών, όχι ωραίον αλλά χαριτωμένο με ολόξανθα σγουρά μαλλάκια μαζή με το εξαδελφάκι του της ιδίας ηλικίας παχουλό αγουράκι με φοβερά κατσαρά μαλλιά, και την εξαδελφούλαν 10 μόλις μηνών ονόματι «Μαρίκα!!» Ήλθαν κατόπιν η πενθερά της κυρίας Brissaud και κάποια άλλη συγγενείς, θεία νομίζω Mme de Monvel και τέλος η νύφη της, νόστιμη αλλά ωσάν affectes και ο πατέρας της! Εις το τέλος εφάνη ο άνδρας της, παχύς με ύφος βλάκικο αλλ’ημείς πια εφύγαμεν και μόλις εξήλθαμεν αφήσαμεν στεναγμόν ανακουφίσεως! Ούφ! Η κυρία Brissaud

ευγενέστατη, μας είπε να ξαναυπάγωμεν οπόταν θέλομεν, ότι ευχαρίστως θα συνοδεύη τη Lucie εις το πιάνο κ.τλ, κ.τλ.. Μας είπε ότι η Mlle de Monvel είχεν εύρει μίαν άριστην pension, αλλά δεν είξευρε την διεύθυνσιν μας να μας την στείλη. Σήμερον το πρωί ηθέλαμεν να υπάγωμεν εις τα cours της, αλλ’ήτο αδύνατον να σηκωθώμεν ενωρίς. Χθες εξερχόμεναι από το Cluny επεράσαμεν από την Sorbonne, όπου εμάθαμεν ότι δεν θα δυνηθώ να ακολουθήσω παρά τα cours publics διότι δια τα άλλα πρέπει κανείς να είναι φοιτητής. Αν είχα απολυτήριον γυμνασίου όλα ετελείωναν! Μας είπε ο concierge ότι τα cours publics αρχίζουν μόλις τον Δεκέμβριον!!
Πάντως την Δευτέραν θα έχουν το πρόγραμμα. Τώρα πιά εγώ παύω αρκετά εφλυάρισα και εκουράσθη το χέρι μου.
Διατί μπαμπά και Edith έχετε βήχαν; Πιστεύω b
Blanche το κρυολόγημα σου να επέρασε. Όταν Λιλή ερωτάς αν εις τας 9 παρά ¼ εν Αθήναις έχομεν σηκωθεί, λογαριάζεις ότι ημείς έχομεν 7 και ¼. Εις τας 7 και ¼ ποτέ δεν σηκωνόμεθα αλλ’ εις τας 9 παρά ¼ εγώ τουλάχιστον είμαι έτοιμη.
Σας γλυκοφιλώ
Ελμίνα

18.Επιστολή Lucie Ζάννου προς αγαπητοί μου, Εν Παρισίοις τη 18/31 Οκτωβρίου 1912. Πέμπτη 2 και 20 μ.μ.

Αγαπητοί μου
Ω τι παληόκαιρος, και το μεσημέρι είχε τόσον διορθωθή ώστε ήλπιζον, ότι θα διατηρηθή τοιούτος! Α μπα δεν βαρύνεσθε. Ο ουρανός εγέμισε πάλιν σύννεφα και ήρχισε μία βροχή ατελείωτος! Φρίκη. Εάν εξακολουθήση έτσι σίγουρα θα έχωμεν πάλιν πλημμύρας ως προ δυό χρόνων, καθ’ όσον τοιούτος ήτο και τότε ο καιρός, με βροχερώτατον, ως και το εφετεινόν καλοκαίρι. Ώστε εάν ακούσετε καμμίαν ημέραν, ότι το Παρίσι εγέμισε νερά μη εκπλαγήτε. Μη ανησυχήσετε δε, διότι το σπίτι μας ευρίσκεται αρκετά υψηλά, ακόμη δε περισσότερον τα δωμάτια μας.
Δεν πρέπει να αργήσω πολύ, διότι θέλομεν να υπάγωμεν εις της Θ. Lea διότι

μας έγραψεν ότι είναι εις το σπίτι της την Τετάρτην και Πέμπτην απόγευμα πρέπει δε να την ευχαριστήσωμεν, διότι έλαβε τον κόπον να μας γράψη δια να μας αναγγείλει τον θάνατον της θείας Marie. Πως βαρύνομαι δε να τρέχω με αυτήν την παληοβροχήν.
Λοιπόν, ας σας ομιλήσω δια τα μαθήματά μου. Την προηγουμένην φοράν σας έγραψα πολύ αποθαρρυντικά, και αληθώς ήμουν πολύ αποτενθαρρυμένη! Εις το τελευταίον μου όμως μάθημα είδα, ότι δεν έχω δίκαιον. Δεν θέλει η κ. Vauchelet να σφίγγω τον λαιμόν μου, ως ενόμιζα (δεν ειξεύρω και εγώ καλά τι έκαμα, κατέβαζα μου φαίνεται τας αμυγδαλάς) μόνον να είναι στέρεαι αι χορδαί χωρίς όμως να κάμω τον κόπον! Να τραγουδώ ελευθέρως εντελώς. Της είπα ότι δεν μου αρέσει η πολύ βαθειά φωνή. «Α και εμένα δεν μου αρέσει, θέλω να είναι καλά en dehors. Αν σας λέγω να την κρατείτε ολίγον προς τα μέσα, προς τον ουρανίσκον, αυτό το λέγω, διότι σεις φθάνετε εις το αντίθετον ελάττωμα, την φυσάτε έξω (δεν πιστεύω να πολυκαταλαμβάνετε όσα σας γράφω), θέλω η φωνή να είναι γεμάτη και στρογγυλή.
Βλέπετε λοιπόν ότι δεν είχον δίκαιον. Αλλά να ίδωμεν ακόμη. Τα έγραψα αυτά εις την κ. Φωκά. Χθες ήκουσα και την Nicot Vauchelet. Έχει ωραίαν φωνήν, ίσως ήτο ενίοτε κάπως έρρινος αλλά μου φαίνεται ότι θα το έκαμνε επίτηδες εις πλέον κατάλληλον δια τον ρόλον του automati. Τα vocalises της επίσης εύρον ότι ήσαν πολύ ωραία. Δεν εννοώ διατί η κ. Φωκά δεν τας εύρισκε καλάς.
Τι ωραίο δε που έπαιξε! Ακριβώς σαν να ήτο ψεύτική. Δεν ημπορούσε κανείς να φαντασθή ότι είναι ζώσα γυναίκα, τόσον ακίνητος έμεινε! Αληθώς την εθαύμασα. Και τι αδύνατη που είναι! Κάτι μπρατσάκια τόσα δα. Η όλη όπερα πάρα πολύ ωραία. Κρίμα που δεν την ηκούσατε και σεις. Εκείνη η barcarolle προπάντων είναι θαυμασία.
Η Vix εις την Τρίτην σκηνήν ως Antonia πάρα πολύ καλή, εύμορφη και ετραγούδησε και ωραιότατα. Τι τρομεράν όμως

η Τρίτη πράξις, όπου εμφανίζεται, ως φάντασμα ένας ιατρός Miracle όστις είχε εξωτερικόν ακριβώς σαν σκελετός. Φοβερόν πράγμα! Μας κατετρόμαξε. Θα είναι άρα γε ακόμη εις Αθήνας ο Μίλτος άμα λαβετε την επιστολήν αυτήν δια να σας εξηγήσει τα της όπερας αυτής; Που θα τον στείλουν άρα γε; Μα δεν είναι κίνδυνος να υπάγη εις τα νησιά; Ω, ελπίζω ότι θα υπάγη ως νοσοκόμος, ειδ’ άλλως θα ανησυχώμεν τόσον! Να μη μας λέγετε όμως ψέμματα! Θέλομεν πάντα όλην την αλήθειαν. Η Μίνα σας τα γράφει κάπως πολύ απότομα παιδιά. Μη θυμώστε. Σας ευχαριστούμεν τόσον που μας γράφετε συχνά, αλλά θα ηθέλαμεν και μερικάς λεπτομερείας δια τον πόλεμον. Να ελπίσωμεν ότι θα τελειώση γλήγορα ο πόλεμος και θα μας έλθη ο Μίλτος. Ω, θα είναι πάρα πολύ μεγάλη χαρά.
Μη με συλλογίζεσθε, σας παρακλώ. Δεν είμαι μελαγχολική, ως νομίζετε, εκτός από μερικάς στιγμάς, και εις την υγείαν μου είμαι πολύ καλλίτερα. Η θεία Ίρμα και η Alice εύρον, ότι έχομεν και αι δύο πολύ καλλίτεραν …. Ίσως με ωφέλησε το σίδερον. Έχω όμως κάτι σπυράκια ή λυχώνες εις τα χείλια, αι οποίαι πολύ με ενοχλούν. Σας γλυκοφιλώ όλους πολύ.
Lucie
Ελάβαμεν Edith και το γράμμα σου από την Κέρκυραν. Σε ευχαριστούμεν πολύ, που μας έγραψες τόσας φοράς.