δεν ομιλούν τίποτε άλλο εκτός των Αγγλικών. Και εις κύριος από τη Guatemala. Φορών βέραν αλλ’ η σύζυγος που είναι; Μυστήριον! Αντιπάθεια πρώτη της Λούκας! Και έπειτα αι δύο αντάξιαι αντιπρόσωποι της κλεινής Ελλάδος!
Αυτά περί των τωρινών κατοίκων της pension. Μας υπόσχονται όμως την άφιξιν ενός Ισπανού νομίζω ιατρού, ωραιοτάτου και διαδικαστικού
Αναμένομεν… ανυπομόνως! Δια δύο γεύματα είχαμεν επίσης ένα πανύψηλον νέον Γάλλον αξιωματικόν την μίαν βραδυάν εφλυαρούσε φοβερά, και έλεγε πολλάς ανοησίας. Πως όμως εγέλασα εγώ όταν την άλλην ημέραν, εις το τραπέζι τον έβλεπα ήσυχον και αμίλητον. Τι έτρεχε; Ήτο εμπρός ο colonel και προ του ανωτέρου του έμενε σαν βρεγμένη γάτα! Ήτο αστειότατον.
Ου να, έφθασαν αι χθεσιναί αγοραία μας, ώστε σε αφήνω δια να τα επιθεωρήσω.
Άνοιξα τα πράγματα και το αποτέλεσμα είναι ότι τα έχω τώρα όλα εις την μέση! Δεν ηξεύρω που να τα κρύψω και περιμένω την Lucie. Εγέμισα δε από χαρτιά και σπάγγους. Έχω προμήθειαν ολόκληρον! Κ’ επειδή ηξεύρω ότι συνήθως εις τας Αθήνας δεν έχομεν ποτέ πρόχειρον σπάγγον, σου δίδω το δικαίωμα αν θέλης να μου κάμης καμμιάν παραγγελίαν!! Το αστείον ήτο ότι βλέπω ένα πακέτο γράφον «fragile» «τι να είναι σκέπτομαι. Ημείς δεν αγοράσαμεν τίποτε εύθραυστον» Το ανοίγω, βλέπω ένα χονδρό πακέτο από ψιλά άχυρα «Ωρισμένος κάποιο λάθος. Δεν επήραμεν ούτε βάζο ούτε bibelot» Ανοίγω ως το βάθος και τι βλέπω δύο κτένια, μίαν βούρτσαν κ’ ένα καθρεπτάκι!
Και δι’ όλα αυτά έγινε τεράστιο πακέτο με τόσην προσοχήν τυλιγμένο! Όσον δια τα κουτιά, αυτά μας έπνιξαν! Ακόμη ολίγον και δεν θα έχωμεν θέσιν να κινηθώμεν εις τα δωμάτια μας!!
Δεν μας γράφεις τίποτε δια τα αγόρια. Εξακολουθούν τα μαθήματα; Δεν το πιστεύω; Οι σκάουτ τι γίνονται; Ελπίζω να μη τους δεχθώσι εις τον πόλεμον.
Το περιβόλι τι γίνεται; Χαιρέτησε μου όλες τις τριανταφυλλιές και τις πασχαλιές, τας αγελάδας και τα σκυλλιά Να είπης πολλά χαιρετίσματα εις τον Γεράσιμον. Τι γίνεται; Έπρεπε να οδηγούσε εδώ εις το Παρίσι αμάξι

ωρισμένος θα είχε χιλιάκις συγκρουσθή!
Ο μπαμπάς σου πως είναι; Νευρικός και δυσαρεστημένος; Βεβαίως έχει δίκαιον, αλλά «ει το φέρον σε φέρει κ.τλ. αυτός γνωρίζει καλλίτερον εμού την παροιμίαν.
Αμ ο θείος Αρίστιππος; Θα του γράψωμεν προσεχώς. Υποφέρει πάντοτε ο δυστυχής; Είπε του πολλούς ασπασμούς εκ μέρους μας
Δια την φωνήν της Λούκας θα σου είπαν τα παιδιά πως επήγε εις την διάσημον Nicot-Bilbot Vauchelet η οποία εύρε ότι την έχουν άριστα διδάξει έως τώρα και ότι δια να τραγουδή εις σαλόνια φθάνει όσα ηξεύρει. Τώρα θα την διδάξει ως artiste, θα της δώση δηλαδή περισσότερον style, ωσάν να επρόκειτο να τραγουδήση εις το θέατρον. Αλλ’ η μέθοδος την οποίαν έχει είναι πολύ καλή. Καταλαμβάνεις διατί επιμένω εις αυτά και τα υποσημειώ. Δύνασαι να τα επαναλάβεις με τρόπον εκεί που πρέπει!! Θέλεις και ολίγην μόδαν; Το μαύρο επικρατεί παντού. Υποκαμισάκια άσπρα με μαύρο, ή το αντίθετον, καπέλλα μαύρα βελούδινα με άσπρα πτερά, επανωφόρια δια μικρά παιδιά κατάμαυρα!! Το τελευταίον προπάντων είναι αστείον αλλ’ έτσι είναι. Γενική εντύπωσις αι Παρισιναί εξοδεύουν διαβολεμένα δια φορέματα και ενδύουν τα παιδιά βαρυά δια την

ηλικίαν των. Προχθές π.χ. ένα παιδάκι ωσάν την Αγλαϊαν εφορούσε ένα καπελλάκι ροζ από κάτω με μεγάλον φιόγκον ροζ απ’ επάνω βελούδινο μαύρο με άσπρην γούναν.
Επίσης πολύ φορούν διπλά jabots. Δηλαδή jabots μικρότερα, ωσάν τα revert της ζακέττας αλλ΄από τα δύο μέρη. Τα πωλούν όμως τόσον ακριβά, ώστε δεν επήραμεν. Τα γουναρικά τα βάζουν ανάποδα, δηλ. αντί πίσω προς τα εμπρός, απ’ εμπρός προς τα οπίσω, ώστε προφυλάττουν φοβερά το στήθος.
Δεν ηξεύρω αν εξηγούμαι καλά. Σε ενδιαφέρουν όλα αυτά; Το υποθέτω δι’ αυτό σου τα γράφω. Ταχυδρομείον δεν φεύγει τας ημέρας αυτάς ώστε έχω καιρόν να τελειώσω αργότερον το γράμμα μου.
6 παρά ¼. Και πάλιν εξακολουθώ. Ήργησα μεν να σου γράψω. Μαρούλι μου, αλλά δεν πιστεύω να παραπονεθής ότι το γράμμα μου είναι μικρό. Προ ολίγων εγυρίσαμεν απ’ έξω. Επήγαμεν να πάρωμεν εισιτήρια δια το θέατρον Odeon δια την Κυριακήν το απόγευμα φαντάσου δε ότι δεν ηύραμεν θέσιν!! Δηλαδή με 8 και 10 δρ το εισιτήριον θα ειμπορούσαμεν να εύρωμεν αλλ’ όλα των 5 και κάτω

είχον ήδη πωληθή! Και σήμερον είναι Τρίτη!
Και έτσι όλην αυτήν την εβδομάδα δεν θα υπάγωμεν εις το θέατρον! Α, μα αυτό δεν υποφέρεται.
Εις την Opera και Opera Comique δεν παίζουν τίποτε εις το οποίον θέλομεν να υπάγωμεν.
Η κυρά Λούκα σήμερον είχε μάθημα από τας 11 ως τας 11 1/2 αργούσε να έλθη το μεσημέρι! Κτυπά η καμπάνα καταβαίνω μόνη αρχίζομεν το φαγί, άφαντη η Lucie. Κ’ έλεγα, τώρα να αρχίσω να ανησυχώ ή όχι; Τον δρόμον δεν ημπορεί να τον έχασε. Τι διάβολον δεν θα έπαθε τίποτε διότι δεν επήγε εις κεντρικούς δρόμους, ώστε ας περιμένωμεν!
Πραγματικώς εντός ολίγου εφάνη, είχεν αρχίσει την φλυαρίαν με την διδασκάλισσαν της και άργησε! Ε, λοιπόν κορίτσι μου, θρίαμβος αληθινός! Η Lucie την ερώτησε «Τι λέγετε με εδίδαξε καλά η διδασκάλισσα μου ως τώρα; Α απάντησε, si vous lui ecrivez vous pouvez lui faire mes compliments! Δεν είναι ολίγον αυτό νομίζω και φαντάσου ότι είπε εις την Λούκαν να λάβη μέρος εις ένα διαγωνισμόν τον οποίον θα δώσουν 5-6 των καλλιτέρων μαθητριών της, εις 2 μήνας ενώ ακόμη δεν έχει αρχίσει τα μαθήματα την συγκαταλέγει μεταξύ των καλλιτέρων μαθητριών της! Είχα τέτοιαν χαράν το μεσημέρι ώστε παρ΄ολίγον να πετάξω το ψωμί μου εις τον αέρα και να αρχίσω να κλωτσώ το τραπέζι!!
Η Sorbonne απέχει απ’ εδώ ακριβώς ½ ώραν. Το είδαμεν σήμερον με το ωρολόγι εις το χέρι 5 λεπτά πεζή από την Sorbonne ως το metro 21 λεπτά metro και 4 πεζή ως το σπίτι! Τι αποστάσεις ε; φρίκη. Η Lucie από την διδασκάλισσαν της απέχει περίπου ½ ώραν επίσης, και από την Opera πάλιν ½ ώραν επάνω κάτω! Είμεθα μακράν. Αυτό είναι το μόνον κακόν της pension μας. Δια όλα τα άλλα είμεθα κατευχαριστημέναι. Τι διαφορά η συνοικία μας με το Quartier Latin. Βεβαίως μερικά μέρη κοντά εις τον κήπον του Luxembourg ή το Πανθεον είναι εύμορφα, αλλ’ οι δρόμοι είναι καταλασπωμένοι, και εν γένει όχι ευχάριστοι. Δεν υπάρχει δε metro κοντά αλλά μόνον autobus τα οποία είναι πάντοτε γέματα.
Εις το σημερόν Matin είδαμεν ότι δεν υπάρχουν νέα του πολέμου και ότι ευτυχώς εις την μάχην της Ελασσώνος πολύ ολίγοι εφονεύθησαν. Εις αξιωματικός και 3 στρατιώ-

ται. Ποιος ηξεύρει ποίοι να ήσαν οι δυστυχείς. Ποιος ηξεύρει αν δεν είναι και γνωστοί μας! Αλλά δεν θέλω να το πιστεύω αυτό.
Οι Τούρκοι λέγει, μας περιφρονούν. Να σου είπω τόσον το καλλίτερον.
Ακόμη δεν ηγοράσαμεν καδράκια δια τας φωτογραφίας σας. Αλήθεια των δύο αγοριών σας δεν έχομεν καμμιάν. Δεν τους είναι εντούτοις δύσκολον να πάρουν μίαν. Θα ευχαριστηθώμεν τόσον να τους έχωμεν και τον μπαμπά σου; Ή θυμήθηκα ειμπορείς να μας στείλεις εκείνην που επήρατε το Πάσχα. Μόνο ο Γιάννης λείπει αν δεν απατώμαι.
Τα μαθήματα σου πως πηγαίνουν; Ειπέ πολλούς πολλούς χαιρετισμούς εις την κυρίαν Αποστολάκη. Ο αδελφός της έφυγε και αυτός; Θα είναι τόσον ανήσυχη η καϋμένη
Είναι εδώ μία Γερμανίς, φίλη της κυρίας Baumgartner ομοιάζει πολύ με την Fraulein Μάρθα.
Τώρα αρκετά εφλυάρησα, και τι παληογράμματα έκαμα. Ελπίζω να τα διαβάζης.
Πολλά πολλά φιλιά εις τον μπαμπά σου και όλα τα αδέλφια σου.
Σε γλυκοφιλώ

Ελμίνα
Πολλά πολλά φιλιά και από εμέ και γράφε μας συχνά Lucie

12. Επιστολή Ελμίνας Παντελάκη προς αγαπητοί μου, Παρίσι τη 22/9/Οκτωβρίου 1912
    Τρίτη 6μ.μ.

Αγαπητοί μου
Ποίος ηξεύρει πότε θα λάβετε αυτό το γράμμα με την ανακατοσούραν των ταχυδρομείων δεν ηξεύρομεν πλέον τι μας γίνεται. Προς το παρόν θα γράφωμεν συχνά και ας λαμβάνετε μαζύ τα γράμματα μας. Μόνον που ξοδεύομεν πολλά γραμματόσημα και θα φωνάζη ο πατήρ!
Αυτήν την στιγμήν θα ευρίσκεσθε πάλιν εις τον σιδηρόδρομον πιστεύω, καϋμένοι μπαμπάκα Edith και Έλλη. Τι ωραίαν νύκτα θα περάσατε! Εντούτοις σας ζηλεύω. Μη μας συλλογίζεσαι πολύ χρυσέ μου μπαμπάκα έννοια σου και θα συνηθίσωμεν μια χαρά. Βεβαίως έχομεν κάποτε μελαγχολίαν αλλά δεν έχομεν πολύν καιρόν δια να συλλογιζώμεθα την μοναξιάν μας. Όταν μάλιστα κατερχόμεθα δια τα γεύματα δεν φαινόμεθα καθόλου μελαγχολικαί και η κυρία μας είπεν ότι είμεθα πολύ γενναίαι. Βλέπετε; Μόνον σεις μας κατηγορείτε!

Από την pension είμαι αληθώς πολύ ευχαριστημένη. Η κυρία πολύ καλή και τόσον εύθυμος, και όλοι οι άλλοι καλοί άνθρωποι. Το σαλονάκι μας, μας το εδιόρθωσε! Μας έβαλε δυνατότερον φως ένα τέλη μπροστά στην φωτιά, και τον νιπτήρα τον εδιόρθωσε πολύ καλά. Έβαλε ένα ξύλο δια να κρυφθή η λεκάνη και εσκέπασε το όλον με ένα ωραίον ύφασμα άσπρο με κόκκινα κλαδιά, και αράδιασε επάνω διαφόρους φωτογραφίας μας. Εκεί, κατά την γνώμην της κυρίας ημπορούμεν να βάλωμεν τα βιβλία. Χθες αγοράσαμεν κορδέλλα ωσάν τας φαρδειάς των μαλλιών, χρώμα σκούρο κόκκινο, τα 10 μέτρα 3,30 και θα υπάγωμεν εις ένα φαναρτζήν εδώ κοντά δια να κόψωμεν τα γυαλιά. Φαίνεται όμως ότι ημπορεί κανείς να πάρη πολύ νόστιμα κάδρα προς 1,25 ως 1,50. Χθες το απόγευμα ετριγυρίζαμεν 10 ώρες μες τον Λούβρον. Κόσμος πάρα πολύς και εσκάσαμεν ώσπου να εύρωμεν vendeurs. Τέλος τα εκαταφέραμεν να αγοράσωμεν πολλά πράγματα. Εξοδεύσαμεν παρακαλώ 59 δρ αλλά πρέπει να αφαιρέστε μίαν partition της Lakme προς 18 φρ. η οποία θα πληρωθή με τα ιδικά μου χρήματα. Επήραμεν και ένα λεξικόν Larousse, ένα μπανάκι 3 φρ περίπου σίδερον σιδερώματος, κτένια καθρεπτάκι (όχι άσπρον διότι ήτο πολύ ακριβώς εως 7 φρ. αλλά με χρώμα ξύλου), σαπούνια, κουμπιά, και διάφορες ψιλολογιές.
Δια την ζακέτταν της Μίνας, δεν ευρήκαμεν φθηνώτερα μεταξωτό και βελούδο, από αυτά τα οποία θα μας φέρη η ράπτρα ώστε καλλίτερον να διαλέξωμεν από αυτά που θα μας φέρη αυτή! Το καπέλλο της Μίνας, εννοείται ότι δεν ήθελε να το πάρη πίσω, αφού λέγει, έγινεν επίτηδες δι’ αυτήν, ώστε θα φαρδύνη την βάσιν, θα μικρύνη τα bords και τότε πιστεύω να πηγαίνη. Θα μας το στείλει αύριον. Τα costumes μας έφθασαν σήμερον το πρωΐ. Εγώ έλειπα ώστε δεν ημπόρεσα να το δοκιμάσω, και ούτε το εδοκίμασα ακόμη. Της Μίνας πηγαίνει καλά. Η Μίνα γράφει ένα σωρό εις την Αμαρυλλίδα. Καλά θα κάμετε να διαβάσετε και εκείνο το γράμμα.
Τα γράμματα από το σπίτι τα ελάβαμεν χθες το βράδυ. Δηλαδή ακριβώς μίαν εβδομάδα αφού εστάλησαν. Δεν είναι φρίκη! Το γράμμα της Miss Dillon προς την Edith δεν πιστεύω να είναι ανάγκη να το στείλω οπίσω αφού τώρα

θα τα ειπήτε προφορικώς. Και αι παραγγελίαι της δι’ αγοράν jersey δια την Λιλήν πάνε χαμέναι. Τι φρικωδώς μαλλιαρά που γράφω καλέ.
Σιγουρα θα με μαλλώσετε.
Ας σας είπω τώρα δια την καθηγήτριαν μου. Εξεκίνησα λοιπόν η κακομοίρα κατά τας 11 και 20 και δια του metro αφού ήλλαξα εις την Etoile, έφθασα εις την place Pigalle. Εκείθεν η rue de Douai είναι πολύ κοντά 2-3 λεπτά. Όταν έφθασα ευρίσκετο εκεί μία άλλη μαθήτρια η οποία είχε τελειώσει και δεν ήργησε να αναχωρήση. Η κυρία πολύ ευγενής μαζύ μου και aimable. Πριν αρχίσωμεν το μάθημα μου λέγει, ότι τον Δεκέμβριον θα κάμη μίαν audition ή μάλλον concours, εις το οποίον θα λάβουν μέρος 6-7 από τας καλλίτερας μαθήτριας της, και ότι θα με βάλη και εμέ! διότι είδε, ότι έχω καλήν φωνήν και κάμνω καλά τας vocalises! Θα τραγουδήσουν όλαι ένα κλασσικόν κομμάτι: Την aria από την Δημιουργίαν του Χαϋδν. Εκείνο ακριβώς που ετραγουδούσα και έπειτα θα είπη και κάθε μία ένα κομμάτι του είδους της. Δεν ηξεύρω ποίον, οι ακροαταί ίσως θα λαμβάνουν σημειώσεις και θα ίδωμεν

εις το τέλος πως θα είναι κάθε μία classee. Φαντασθήτε λοιπόν να με βάλη και εμένα μεταξύ των καλλιτέρων μαθητριών της. Αυτό είναι μεγάλος έπαινος. Της έλεγα ότι δεν θα ημπορώ ότι θα φοβούμαι και μου απήντα, ότι θα μπορέσω πολύ καλά, αφού έως τότε έχομεν και αρκετόν καιρόν και θα μελετήσω και μαζύ της. Και αρχίσαμεν το μάθημα! Τα excercices που μου είχεν είπη να πάρω, μόλις την προτεραίαν τα είχα εγοράσει από ένα μεγάλο μαγαζί εις την Place de la Madeleine, και επιδή δεν τα ήξευρα δεν τα πήρα μαζύ μου.
Εις την αρχήν εφοβήθην από όσα μου έλεγε μήπως βάζει την φωνήν πολύ μεσ’τον λάρυγγα, αλλά κατόπιν ηννόησα, ότι την φωνήν de la gorge την κατακρίνει και αυτή ως και η κυρία Φωκά, αλλ’ ότι πρέπει να κάμη κανείς κάποιαν δύναμιν εις τον λάρυγγα δια να κρατή καλά οινηνωμένας τας χορδάς. Εγώ φαίνεται ότι τας αφήνω μαλακάς . Η αναπνοή εξέρχεται τότε ταχύτερον και αι χορδαί πάλλουν πολύ και ένεκα τούτου τρέμει η φωνή. Αυτό δεν θα πη ότι έχω chevrotement, όχι αλλ’ ημπορεί με τον καιρόν, αν δεν το προσέξω αυτό να καταντήσω εκεί. Επίσης, ότι κλίνω ολίγον το κεφάλι μου και φαίνεται ότι εργάζεται τότε περισσότερον μόνον η μία χορδή.
Έκαμα λοιπόν διάφορα γυμνάσματα, όχι και πολλά, και εύρε, ότι εννοώ γλήγορα τας παρατηρήσεις της!
Έπειτα ήρχισα τον Toreador. Μου είπε διάφορα. Πολλάς nuances. Αυτό λέγει, δίδει το style το οποίον προπάντων μου λείπει, αλλά το οποίον καθώς φρονεί θα το αποκτήσω ταχέως. Θα το μελετήσω λοιπόν αυτό το τραγούδι δια την προσεχή φοράν. Κατόπιν ενώ την ερωτούσα εάν φρονεί ότι καλά με είχε διδάξει η διδασκάλισσα μου, μου είπε κατά λέξιν: «Si vous lui ecrivez, faites lui tous mes compliments!» Δεν είναι ευχάριστον αυτό δια την κυρίαν Φωκάν; Κατόπιν έφερε τας σημειώσεις του ανδρός της δια να εύρη τας κρίσεις του ως προς την κυρίαν Φωκά. Εύρομεν λοιπόν ότι εσημείωσε «tres jolie (petite) voie de soprano, beaucoup de gout et de charme, bonne eleve» το επόμενον έτος περίπου τα αυτά « elle chante avec beaucoup d’ intelligence κ.τλ.». Έπειτα , όταν έλαβε μέρος εις κάποιον διαγω-

νισμόν είδομεν, ότι ετραγούδησε τον Hyppolite et Arieie (rossignols amoureux) και την Flute enchantee. Έχει πάλιν τους ιδίους επαίνους, αλλά λέγει ότι την Flute δεν την ετραγούδησε με το «style voulu»
Πάντως η κυρία Vauchelet εύρεν ότι έχει πολύ καλούς βαθμούς! Αυτό ήτο το έτος 1897 και η σημειωμένη ηλικία είναι 23 και ½, ώστε τώρα η κυρία Φωκά είναι ως ελογάριασε και η κυρία Vauchelet 38 1/2 ετών. Εάν βεβαίως είχεν είπει τότε την αληθή της ηλικίαν.
Αλλά πιστεύω, ότι αληθώς αυτή θα είναι η ηλικία της, αφού η αδελφή της η κυρία Γεωργιάδου είναι μεγαλειτέρα από αυτήν ως και ο αδελφός της.
Με όλα αυτά και με άλλας ομιλίας (μου είπεν ότι ομιλώ καλά τα γαλλικά χωρίς accent! ή μάλλον με accent doux!) επέρασεν η ώρα και μόλις εις τας 12 και 5 ανεχώρησα απ’εκεί. Πολύ συλλογιζόμην την Μίναν μήπως ανησυχήση, και εσκέφθην τι θα έκαμε εάν συνέβαινε καμμιά σύγκρουσης εις το metro και επληγονώμην ή εσκοτονώμην. Ωραίαι σκέψεις έ; Μόλις εις τας 1 παρά 20 κατόρθωσα να κατέλθω εις την τραπεζαρίαν όπου είχαν ήδη καθήσει οι άλλοι. Η Μίνα είχεν αρχίσει να ανησυχή! Της εδιηγήθην τα του μαθήματος και ενθουσιάσθη με όσα καλά μου είπε η κ. Vauchelet. Πιστεύω αληθώς ότι θα είναι καλή διδασκάλισσα και ότι διδάσκει με πολύ ενδιαφέρον. Να ίδωμεν Και είμαι πάντα κρυολογημένη! Την νύκτα με έτσουζε πολύ ο λαιμός και είχα αρκετό συνάχι. Σήμερον είναι καλλίτερα ο λαιμός μου, μόνον που βήχω λιγάκι και είναι η μύτη μου πιασμένη. Η κ. Vauchelet μου είπεν ότι εάν βλέπω ότι εξακολουθεί επί πολύ ο πονόλαιμος, να υπάγω εις ένα πολύ καλόν ιατρόν που γνωρίζει αυτή, εις τον οποίον πηγαίνει και η κόρη της. Ποίος ειξεύρει τι ακριβός που θα είναι.
9 και 10μ.μ. Αν και εμείναμεν επ’αρκετόν κάτω εν τούτοις είναι μόλις αυτή η ώρα! Αυτό είναι ευχάριστον διότι έτσι έχομεν καιρόν και να μείνωμεν ολίγον κάτω και να έχωμεν καιρόν κατόπιν δι ολίγην επιστολογραφίαν και άλλα πράγματα.
Το ζεύγος των Γερμανών, επήγεν εις την Primerose αι δύο Αμερικανίδες έφυγαν γλήγορα κατόπιν ανήλθε και η κυρία η Γερμανίς ονόματι Witting ο Γουατεμάλος κύριος de la Serda επήγεν εις την κάμαραν του και καθώς έλειπεν ο νέος Γερμανός (Shultze) εμείναμεν αι δύο μας με την νέαν

Γερμανίδα και την κυρίαν. Α! εξέχασα την τεράστιαν γερμανίδα δεσποινίδα η οποία τραγουδεί. Και αυτή ανήλθεν ενωρίς εις την κάμαραν της. Η κυρία επρόκειτο να υπάγη εις το θέατρον με τον κ de la Serda να ίδουν το «Coeur dispose» δεν το έλεγεν όμως δια να μην ακούση η κυρία Witting η οποία θα δυσαρεστείτο επειδή δεν την έπερναν μαζύ των.
Φαίνεται, ότι είναι ολίγον κακίστρα, αλλά ημάς τι μας μέλλει. Προς ημάς είναι πολύ καλή και αν ημείς της φερώμεθα ευγενώς, όπερ βέβαιον, τότε βεβαίως δεν θα αλλάξη. Προχθές επρότεινε στην νέαν Γερμανίδα να υπάγουν κάπου μαζύ, και αύτη ηρνήθη. Έπειτα της είπε δι’ένα κονσέρτο και πάλιν δεν ηθέλησεν η άλλη διότι θα έπαιζαν όλο γερμανικά κομμάτια, και αυτό φαίνεται ότι την επείραξε. Ευρίσκει επίσης πολύ άσχημο το να βγαίνει εξακολουθητικώς με τον νέον συμπατριώτην της και το βράδυ να μένουν τόσον αργά μαζύ. «Καλά να υπάγουν μερικές φορές μαζύ, δεν πειράζει καθόλου αλλ’ εξακολουθητικός,

και τι ευρίσκουν να είπουν. Δεν ημπορώ να εννοήσω». Μας είπεν ότι θα επήγαινε να αγοράση εισιτήρια περί του εν λόγω κονσέρτου το οποίον θα δοθή το απόγευμα της Toussaint (1 Novembre) εις την αίθουσαν του Trocadero. Την παρεκάλεσα λοιπόν να πάρη εισιτήρια και δι’ημάς. Όπερ και έπραξε. Τιμή εισιτηρίου μόνον 3 φρ. Σήμερον πάλιν ημείς προτιθέμεναι να υπάγωμεν να πάρωμεν εισιτήρια δια την Matinee της Κυριακής εις το Odeon όπου παίζουν τον «Malade imaginaire» την ερωτήσαμεν εάν θέλη να της πάρωμεν εισιτήριον και εδέχθη λίαν ευχαρίστως. Δεν τολμώ να της προσφέρω εισιτήριον, διότι φοβούμαι μήπως νομίση ότι θα πρέπει και αυτή να πράξη το αυτό προς ημάς, και καθώς είμεθα δύο θα ήτο μεγάλον έξοδον δι αυτήν.
Μετέβημεν λοιπόν το απόγευμα εις το θέατρον Odeon το οποίον ευρίσκεται εις το Quartier Latin. Αλλά δυστυχώς μας είπαν ότι δεν υπήρχε καμμιά θέσις, εκτός από μερικάς πολύ ακριβάς και έτσι εμείναμεν εις τα κρύα του λουτρού. Δεν εφροντίσαμεν από χθες να πάρωμεν εισιτήρια και έτσι εχάσαμεν όλην αυτήν την εβδομάδα. Ίσως όμως την Κυριακήν το απόγευμα κατορθώσωμεν να υπάγωμεν κάπου, ίσως εις την Chapelle de la Sorbonne όπου παίζουν την Δημιουργίαν του Χαϋδν.
Όταν εφύγαμεν από το Odeon ήτο ήδη 4 περασμέναι, ώστε δεν ημπορούσαμεν πλέον να υπάγωμεν εις το Musee de Cluny ως εσκεπτόμεθα. Τι να κάμωμεν λοιπόν; ετριγυρίζαμεν εις τους δρόμους οι οποίοι ήσαν φρικωδώς βρώμικοι λασπωμένοι, ελεεινοί διότι δεν σας είπα ότι μόλις είχε παύσει η βροχή. Εισήλθαμεν εις το Luxemburg αλλ’ όλα βρεγμένα και λασπωμένα διηυθυνθήμεν προς το Πανθεον και εισήλθαμεν εις την εκκλησίαν του St Etienne du Mont την οποίαν είχαμεν επισκεφθεί και περυσι. Κατόπιν επεράσαμεν απ’εξω από την Sorbonne και κυττάξαμεν το ρολόγι δια να είδωμεν πόσην ώραν θέλει κανείς δια να έλθη απ’εκεί εις την pension μας. Ελογαριάσαμεν λοιπόν ότι έως το metro της place st Michel είναι 5 λεπτά, κατόπιν 20 μεσ’το metro και 4-5 εώς την pension, δηλαδή 1/2 ώραν, όσην

δηλαδή θελω και εγώ δια να υπάγω εις το μάθημα μου όσην περίπου δια να υπάγωμεν εις την Όπεραν! Είμεθα αληθώς μακράν, αλλά κατά τα άλλα είμαι τόσον ευχαριστημένη από την pension μας, που αληθώς θα ήτο κρίμα να φύγωμεν!
Εις τα Tuileries εξήλθαμεν και επήγαμεν εις το ξενοδοχείον, όπου επήραμεν το ξύλο και το νυκτικό το οποίον είχε λησμονήσει η ξεχασμένη η Edith. Σήμερον το πρωί ελάβαμεν την κάρταν σας από Pontarlier. Ώστε ήσθε στοιβαγμένοι έως το Dijon. Πολύ δυσάρεστον πραγματικώς. Πως είναι το κρυολόγημα της Έλλης; Η κυρία Baumgartner εύρε ότι έβηχε πάρα πολύ. Πολύ, σε ευχαριστούμεν Αγλαουλάκη δια το γράμμα σου. Δεν εννοούμεν όμως , τι είναι αυτά τα πράγματα που σου έδωσεν η Οττίλια και τα οποία άμα τα πιάνεις με ζεστά χέρια γίνονται κουβαράκια! Πολύ περίεργα πράγματα θα είναι αλήθεια. Η Μίνα έχει να σου γραψη και άλλα νέα δια την Gyp την σκυλλίτσαν μας.

Τετάρτη 10 παρά 20 π.μ. Σήμερον το πρωί ελάβαμεν τα γράμματά σας, τα οποία είχατε διευθύνει εις το ξενοδοχείον, ως και δύο κάρτας της θείας Ολυμπίας προς την Έλλην. Επίσης και εν γράμμα προς τον μπαμπάν. Βρε παιδιά, τι λέγετε ότι δεν έχετε τι να μας γράψετε. Μα διατί δεν μας αναφέρετε τίποτε δια το νοικοκυριό; Νομίζετε ότι δεν μας ενδιαφέρει; Πως τα πηγαίνετε με την Κατίναν και Καλλιόπην; Δεν τας μαλλώνει συχνά η Miss Dillon; Είπετε τους χαιρετίσματα. Πολύ μας απήλπισαν όσα γράφετε δια τον Μίλτον, ότι δηλ. κατετάχθη κρυφίως. Μα διατί να το κάμη αυτό; Βεβαίως είχε δίκαιον να καταταχθή. Δεν ημπορούσε να κάμη αλλέως, αφού πάντως θα τον εκάλουν δια τον πόλεμον, αλλά διατί να μη το είπη εις κανένα; Δεν ηξεύρετε πως σκάζομεν που δεν είμεθα εις Αθήνας αυτήν την εποχήν! Να είμεθα μόναι εδώ και να ηξεύρωμεν ότι τόσοι γνωστοί μας έγιναν στρατιώται, ότι τόσοι μάχονται και φονεύονται εκεί επάνω πέρατων συνόρων.
11 ήλθεν η ράπτρια και δεν έχομεν πλέον καιρόν να τελειώσωμεν διότι πηγαίνομεν

εις τη θείαν Ιρμαν. Μίλτο μου πιστεύω να μην είναι πιά όλοι δυσαρεστημένοι μαζύ σου διότι παρουσιάσθης εις τον στρατόν. Τάχα σου ήρεσε και σε αυτό; αλλά διατί κρυφά; Όταν έχεις καιρό γράφε μας. Δεν φαντάζεσαι πόσον ελυπηθήκαμε σήμερον το πρωί με τα γράμματα, όταν είδαμεν ότι απεδοκίμαζαν το διάβημα σου. Βεβαίως σε παρεξήγησαν. Σήμερον δεν έχομεν πολλήν όρεξιν αλλά θα προσπαθήσωμεν να είμεθα εύθυμοι.
Σας γλυκοφιλώ
Μίνα
Edith, δεν ευρίσκω πουθενά το depilatoire. Ερώτησε σε παρακαλώ την Ρου από πού το παίρνει. Είπε επίσης εις τον Γιάννην εάν δύναται να εύρη, την διεύθυνσιν ενός depilatoire δια το οποίον του είχεν ομιλήσει ο Ζαλοκώστας.

13. Επιστολή Ελμίνας Ζάννου προς αγαπητοί μου μπαμπά και αδέλφια, Παρίσι, 12/25 Οκτωβρίου 1912
    Παρασκευή 11π.μ.

Αγαπημένοι μου μπαμπά και αδέλφια
Η Λούκα λείπει εγώ ετελείωσα ένα ράψιμο, και αμέσως αρχίζω να γράφω, διότι έτσι θα νομίζω πως σας ομιλώ και θα λησμονήσω ότι είμαι μόνη μου! Αχ, τι ωραίος καιρός σήμερον. Τέλος πάντων, ο ουρανός είναι καθαρός, ο ήλιος λάμπει χαρά θεού. Το απόγευμα σκοπεύομεν να υπάγωμεν εις την έκθεσιν των ανθέων και αφού ο καιρός είναι τόσον ωραίος θα καταβώμεν πεζή τα Champs Elyses.
Σεις Μπαμπά και Edith θα περνάτε τώρα από τα έξοχα εκείνα μέρη, θα βλέπετε την θάλασσαν μας! Σας ζηλεύω αλλ’ευτυχώς ο καιρός περνά γλήγορα και δεν θα αργήση η στιγμή που θα γυρίζωμεν και ημείς!
Καθώς σας έγραφα χθες, αι βραδυές μας περνούν εύθυμα. Ενίοτε το πρωί αισθανόμεθα κάπως μελαγχολικαί αλλ’έπειτα εξερχόμεθα και ξεχνούμεθα. Την Τετάρτην εις την θείαν Ίρμαν δεν είχαμεν πολλήν όρεξιν. Έπταιαν ολίγον τα γραμματα τα οποία μας ελύπησαν, δεν ηξεύρω κ’εγώ διατί τόσον πολύ ώστε φυσικά όλη η ημέρα ήτο κάπως μονότονος. Ως συνήθως αργήσαμεν ολίγον να φύγωμεν απ’εδώ. «Ας υπάγωμεν από το σταθμόν Kleber» λέγω εις την Lucie «θα ανεβούμεν την rue Pauquet και φθάνομεν ίσα ίσα». Αλλ΄η βλαξ που είμαι εις την Avenue de l’ Iena γυρίζω, νομίζουσα πως εκεί ήτο ο σταθμός

Περπατούμεν, περπατούμεν, πουθενά σταθμός! Ερωτούμενπου είναι το metro και αναγκαζόμεθα να υπάγωμεν πεζή ως το Trocadero. Αλλ η ώρα επερνούσε κ’εκεί μόλις ηύραμεν εν αυτοκίνητον εχώθημεν μέσα. Αει, τι μακρά που είναι η Avenue de Gobelins! Επληρώσαμεν 2,75 και 25 pourboire 3! Επειδή όμως εγώ πταίω εις αυτό θα τα πληρώσω μόνη μου.
Ο θ. Αλέξανδρος δεν ήτο πολύ καλά. Θα σας ομιλήσω περί αυτού κατωτέρω. Η Alice ήτο εκεί. Ο Jean θα επερνούσε εξετάσεις το απόγευμα. Φαίνεται ότι απέτυχε τον Ιούλιον, διότι τους είχαν δώσει εν δυσκολότατον πρόβλημα το οποίον κανείς σχεδόν δεν έλυσε! Αλλά τώρα έχει πολύ καλούς βαθμούς και ελπίζουν ότι θα περάση. Φαίνεται ότι το baccalaureat είναι φοβερά δύσκολον. Οι πλείστοι αποτυγχάνουν. Εμείναμεν εις της θ. ‘Ιρμας ως τας 3 και κατόπιν επήγαμεν πεζή εις της Lea Roman. Ήτο αρκετά μακράν, δι ήμάς! κ’έπειτα 91 σκαλιά! Αλλ’είναι πολύ καλή η καϋμένη και έτσι χθες ενώ εμείναμεν πάλιν ως τας 4 ½ από το μεσημέρι δεν εβαρεθήκαμεν. Απ’αυτήν εμάθαμεν ότι ο θ. Αλέξανδρος ορισμένως έχει καρκίνον του λάρυγγος ο οποίος δυστυχώς δεν ιατρεύεται. Τα picures τα οποία κάμει τον διατηρούν αλλά δεν είναι ιαματικά. Δι’αυτό νομίζει η Lea ότι είναι περιττόν να υπάγει εις Λωζάννην. Όλα δε τα άλλα που έχει προέρχονται διότι πλέον το αίμα έχει χαλάσει έτσι είπαν οι ιατροί! Είναι πολύ λυπηρόν. Φαίνεται δε ότι κάποιος ιατρός σκληρότατα είπεν την αλήθειαν εις την Alice περιγράφων εις αυτήν λεπτομερώς τι θα υποφέρη ως το τέλος ο πατέρας της.
Την Τετάρτην ήτο εις της κ. Lea (μας είπε να την ονομάζομεν Tante Lea) εις κύριος διευθυντής στρατιωτικής ορχήστρας, χθες δε μία νέα κυρία την οποία ονομάζει «ma fille adoptive» και τα δύο παιδάκια της χαριτωμένα μικρά 8 ½ και δέκα ετών. Το απόγευμα ήλθε μία κυρία Βουλγαρίς της οποίας ο άνδρας είναι αξιωματικός εις τον πόλεμον. Πως την ελυπήθημεν την καϋμένην. Αυτή είναι δυστυχής! Ευτυχώς δεν ευρίσκεται εις τον σταθμόν της Αδριανοπούλεως αλλά με τους Σέρβους. Αλλά και πόσοι άλλοι ιδικοί της είναι εκεί. Καμμιά τριανταριά εκ της οικογενείας της και της του συζύγου της! Αυτή είναι τώρα μόνη εδώ με το παιδάκι της, και μετανοεί διατί δεν εγύρισε πίσω με τον άνδρα της. Αλλά ποίος επίστευσε ποτέ εις τον πόλεμον; Έχει δε εδώ και δύο άλλας φίλας Βουλγαρίδας, οι σύζυγοι των οποίων είναι αξιωματικοί εις τον στρατόν της Αδριανουπόλεως. «Τι με μέλει, έλεγε, αν η Βουλγαρία νικήση και γίνη διπλή, αν εγώ χάσω τον άνδρα μου;» Όλαι αι γυναίκες είναι παντού αι ίδιαι και ώ, έχουν πολύ δίκαιον. Και αυτή που ομιλεί έτσι έχει

χάση ένα αδελφόν εις την Μακεδονίαν. Ήτο αξιωματικός και εστάλη προ ετών να ίδη τας περιφήμους Μακεδονικάς μεταρρυθμίσεις και οι Τούρκοι τον εσκότωσαν. Αλλά μη νομίζετε ότι όλον το απόγευμα ωμιλούσαν δια τα λυπηρά αυτά πράγματα. Η Lea έλεγε πολλά δια τας οικογενείας τα ονόματα των οποίων εγνωρίζαμεν και μας ήρεσε να ακούωμεν αναφερόμενα παλαιά ονόματα, περί των οποίων άλλοτε μας ομιλούσε η μαμά Π.χ. εμάθαμεν ότι ο Mr Gregoire ζη ακόμη και είναι πάντοτε ζωηρός και εύθυμος! Αλλά προ παντός ωμιλούσαν δια τους Claisac, την κόρην της κακιάς εκείνης Mme Bre η οποία ήτο τόσον παράξενη και εμισούσε την γιαγιά; Εκείνην η οποία επήρε τον Fernand Claisac. Φαίνεται ότι και αυτή είναι κακιά, αφού η κόρη της την μισεί και ήτο τόσον δυστυχής εις το σπίτι της, ώστε έφυγε. Σας ενδιαφέρουν όλα αυτά; Ημάς μας ενδιαφέρουν δι’αυτό σας τa γράφω.
Μας ωμίλησε επίσης δια τον Elysee Roche ο οποίος απέθανε εξ εντερίτιδος χρονίας η οποία φαίνεται κατέληξε tuberculeuse. Πως όταν επολέμησε το 70 και επληγώθη τον ενοσήλευσαν εις ένα γερμανικόν chateau. Πως η νεαρά chatelaine τον ηγάπησε και τον εβοήθησεν να δραπετεύση! Τον ενέδυσαν γυναικεία του έδωσαν χρήματα και τον έκλεισαν

dans un four και έτσι τον επέρασαν από τα σύνορα!!
Επίσης δια μίαν Marguerite Reymond η οποία ήτο πολύ ζωηρά και τρελλή από παιδί και κατόπιν επήρε ένα Τούρκον αλλά δεν επερνούσαν καθόλου καλά, εδέρνοντο και μίαν φοράν ο Τούρκος της επέταξε ένα ψαλλίδι και της έβγαλε το μάτι!! Εις το τέλος την άφησε διότι ήτο σχεδόν τρελλή και έσχεν άσχημον τέλος. Ένα πρωϊ την ευρήκαν πεθαμένην εις την κάμαραν της.
Μας φαίνεται τόσον αστείον να ακούωμεν νέα δια τέτοια μακρυνά πρόσωπα!
Εις την επιστροφήν επήγαμεν κ επήραμεν εισιτήρια δι έν concert την Κυριακήν. Δίδεται η Δημιουργία με orgue εις την Eglise de la Sorbonne όπου φαίνεται δίδονται κάλλιστα εκλεκτά ορατόρια 3 δρ. η θέσις non numerotee αλλά ασφαλής διότι δεν δίδονται περισσότεροι αριθμοί από καρέκλας. Επήραμεν και δια την Γερμανίδα.
Προχθές το βράδυ το γεύμα ήτο πολύ εύθυμον. Από την μίαν μεριάν η κυρία Baumgartner επροσπάθει να ομιλήση αγγλικά με τας Αμερικανίδας και ημείς την εβοηθούσαμεν (αλήθεια είχα μίαν ημέραν μεγάλην ομιλίαν με την μίαν Αμερικανίδα περί πολέμου Κρήτης και Μακεδονίας. Το θέμα ήτο

δύσκολον και μη τα ερωτάτε πως τα εκατάφερα! Καλά που δεν με ήκουε η Miss Dillon! αλλά με εκατάλαβε αυτό δεν είναι το κύριον;).
Από την άλλην μεριάν όλοι οι Γερμανοί ωμιλούσαν γερμανικά όταν αίφνης απεφάσισαν να ομιλούν γαλλικά και να πληρώνη μίαν πεντάρα όποιος ομιλεί γερμανικά. Τι έγινε τότε! Τι γέλοια και φωναί. Εφώναξαν εις την υπηρέτριαν να τους φέρη μίαν κάσσαν όπου έπεσαν αρκεταί πεντάραι. Ω ήτο κωμικόν να προσπαθούν να ομιλούν γαλλικά, προπάντων ο νέος Γερμανός Schulte ονόματι και η θεόρατη Γερμανίς που τραγουδεί. Ο κακομοίρης o Schulte καλά τα καταφέρνει. Τώρα εζωήρευσε και μας κάμει να γελώμεν με τας ανοησίας του. Δεν κάμει τίποτε έξυπνον αλλ’είναι κωμικός, είναι τόσον υψηλός και παχύς με έκφρασιν τόσον παιδικήν. Αδύνατον να τον πάρωμεν δια 24 ετών. Τον θεωρούμεν ωσάν παιδί! Μετά το φαγί το Γερμανικόν ζεύγος μας έδειξε φωτογραφίας της εγγονής των, ο Schulte κατέβασε ιδικάς του φωτογραφίας όταν ήτο στρατιώτης. Κ’έπειτα ημείς εφέραμεν τας φωτογραφίας των Αθηνών αι οποίαι εθαυμάσθησαν.
Εν θέμα το οποίον έγινε αιτία να διασκεδάσωμεν ήσαν αι προτάσεις γάμου τας οποίας ανεκάλυψε η Γερμανοισπανί (Friche ονόματι) εις την εφημερίδα!
Απεφασίσαμεν να εύρωμεν δια καθένα από ένα ή μίαν υποψήφιον και χωρίς να θέλωμεν εγελούσαμεν με τας κουταμάρας που ευρίσκαμεν. Σιγά σιγά η ομήγυρις διελύετο και εις το τέλος εμείναμεν ημείς αι δύο η Friche και ο Schulte. Τον τελευταίον αυτόν πειράζομεν δια την φοβεράν μπύραν που πίνει 3 μποτίλιες το γεύμα και τα σιγάρα που καπνίζει. Θα είναι πλούσιος ο άθλιος διότι εξοδεύει αφθόνως. Η ώρα ήτο δέκα, ελέγαμεν ότι έπρεπε να ανεβούμεν, αλλ’ ωμιλούσαμεν ζωηρώς όταν αίφνης ακούομεν ένα κτύπημα εις την πόρτα. Ποιοι είναι καλέ; Εις ολίγον ενεφανίσθη ο Guatemalinos! Ωμιλεί κάτι καλλίτερα τα Γαλλικά, δεν είναι δε πανδρεμμένος καθώς ενομίζαμεν και του εψάξαμεν και αυτού μίαν νύμφην!
Επήγαμεν να κοιμηθώμεν εις τας 11 παρά 20 ο κύριος Schulte εγίνετο ολονέν τρελλότερος μεταξύ άλλων δε εβούλωσε τόσον καλά το σίδερο της Λούκας ώστε δεν εξεβούλωνε! Πριν έκαστος αποχωρήσει εις τα ίδια επήγε να εύρη tire bouchon. «Καλήν νύκτα» λέγω εγώ και ανοίγουσα την πόρταν ορμώ και πέφτω επάνω εις τον Schulte όστις εγύριζε με τα tire bouchon! Εσκάσαμεν εις τα

γέλοια!! Εμ μα τι τα θέλετε η Madame Angst θα κάμη πάντα κουταμάρες! Χθες πάλιν, άμα επηγαίναμεν το μεσημέρι εις την Lea Roman, είχαμεν αργήσει φοβερά! Εισβάλλομεν εις το metro και να ως εκ θαύματος 2 θέσις. Η Lucie κάθηται, εγώ έπρεπε να περάσω δια μέσου τριών καθήμενων (ειξεύρετε πως είναι αι θέσεις 2 απέναντι των 2. Έμενε κενή η ανάποδη προς τα μέσα). «Κάμε γλήγορα μου λέγει η Lucie θα πέσης». Αλλ’εγώ είχα μεγάλην βεβαιότητα, και με το πάσο μου προσεπάθουν να περάσω, όταν έξαφνα το τραίνο ξεκινά, κ’εγώ… ευρίσκομαι αναπαυτικά, αναπαυτικότατα καθισμένη εις τα γόνατα ενός κυρίου, ο οποίος σημειώσατε ήτο νέος και νόστιμος!!!! Σηκώνομαι, και μισογελούσα ψιθυρίζω «pardon Monsieur» και κάθημαι εις την θέσιν μου ντροπιασμένη. Είχα φοβεράν όρεξιν να σκάσω εις τα γέλοια, αλλά δεν ετολμούσα! Κ’εκείνος φαίνεται μόλις εκρατείτο κ’επί πολλήν ώραν εκοίταζε χαμογελών πότε την Lucie πότε εμένα ενώ έκαμε τάχα πως εδιάβαζε την εφημερίδα του! Εγώ αδιάφορος κύτταζα έξω από το παράθυρο!! Άμα όμως κατεβήκαμεν εξέσπασα!!

Να τι παθαίνει κανείς άμα είναι απρόσεκτος. Χθες το βράδυ πάλιν εμείναμεν ως τας 11 και περισσότερον! Κατ’αρχάς είμεθα εις την τραπεζαρίαν κ’εκάμαμεν διάφορα γυμνάσματα. Ιδού εν αστείον. Προσπαθήστε το παιδιά να ίδωμεν εάν θα το κατορθώσετε.
Πρόκειται να σταθήτε με την πλάτην προς τον τοίχον και να σκύψετε τόσον ανάποδα ώστε να φιλήσετε τον τοίχον. Δι’αυτό δεν πρέπει να είσθε κολλημέναι, αλλ’ολίγον μακρύτερον του τοίχου. Εγώ τα εκατάφερα να τι θα ειπή ευλυγισία σώματος!
Έπειτα μας εφώναξεν η κυρία εις το σαλόνι δια να ακούσωμεν κάποιον που ετραγουδούσε εις τον δρόμον. Είχε ωραίαν φωνήν και δι’αυτό του εδώσαμεν ένα φράγκο οι τέσσαρες μαζύ (Η Friscke, ο Schulte και εμείς αι δύο). Ο Schulte πάλιν τα είχε χαμένα, ανέβαινε εις το παράθυρον επήδηξε έξω όπου ήρχισε να χορεύη ώσπου εις το τέλος η κυρία Baumgartner τον εμάλλωσε, διότι τι θα έλεγαν οι άνθρωποι να τον βλέπουν να κάμη έτσι εις την pension θα μας έπερναν δια τρελλούς!

Έπειτα παρεκάλεσαν την Lucie να τραγουδήση και αυτή … συγκινηθείσα… από την θερμήν παράκλησιν… του Schulte όστις με την χονδροφωνάραν του έλεγε «Je vous en prie, chantez nous quelque chose» συγκατένευσε και ετραγούδησε το Toreador και κάτι ελληνικόν! Η κυρία Baumgartner εύρεν ωραιότατην την φωνήν της, ότι είναι souple, chaude, elle a un caractere special. «Και η κυρία Verger έχει πολύ ωραίαν φωνήν, αλλά προτιμώ πολύ την ιδικήν σας”.
Κατόπιν η κυρία Baumgartner μας έδειξε ένα σωρό παλαιάς φωτογραφίας της. Τι νόστιμη που ήτο άλλοτε, όταν ήτο νέα και παχουλή!! Ο Schulte ενύσταξε κ’έφυγε αλλ’ημείς τα κορίτσια εμείναμεν ακόμη πολύ δια να ακούσωμεν την ιστορίαν της κυρίας Baumgartner την οποίαν μας εδιηγήθη. Πόσα ετράβηξε η καϋμένη κ’εντούτοις είναι τόσον εύθυμος και ζωηρά. Όταν ήτο πολύ νέα είχε πρώτον μιάν desillusion κ’έκτοτε ηρνείτο όλους τους υποψηφίους. Δεν ηδύνατο να υποφέρη κανένα και δεν θα υπανδρεύετο αν δεν απέθνησκε η μητέρα της και ο πατέρας της δεν απεφάσιζε να ξανανυμφευθή. Δεν ηδύνατο να υποφέρει την σκέψιν να ζήση με την μητρυιάν της αφού ήτο, μας είπε «εντελώςπεριττόν να ξαναπαντρευθή ο πατέρας μου αφού ήτο 60 ετών.

Τότε τι να κάμη απεφάσισε να φύγη αυτή. Να υπανδρευθή ένα νέον τον οποίον εξετίμα πολύ, όστις είχε όλα τα προτερήματα, και ήτο κάλλιστος. Αλλά δεν τον ηγάπα. Ητο εντελώς mariage de raison και εντούτοις τι θλιβερά που έληξε. Επί 2 έτη ήτο όσον το δυνατόν ευτυχής, αν και ο άνδρας της την εζήλευε φοβερά και ως εξ αυτού εζούσαν πολύ μόνοι. Και έπειτα όλως αιφνιδίως ετρελλάθη. Κατ’αρχάς του ήλθε σχεδόν και παραλυσία αλλ’αυτή κατόπιν παρήλθε και έμεινε μόνη η τρέλλα. Επί πολύ οι ιατροί την εγελούσαν και της έλεγαν πως δεν είναι τίποτε θα περάση, και επί εν ολόκληρον έτος τον επεριποιείτο.! «Έλεγα εις τον ιατρόν ειπέτε μου την αλήθειαν, προτιμώ να ηξεύρω ότι δεν υπάρχει ελπίς απ’αυτήν την αμφιβολίαν». Αλλ’ο ιατρός την εγελούσε! Και μόνον μετά εν έτος τον έκλεισαν εις φρενοκομείον! Όπου έμεινε 4 έτη και έπειτα απέθανε! Ο χωρισμός ήτο απαίσιος. Αυτή έφυγε πρώτη δια να έλθη εις το Παρίσι να εύρη μίαν θέσιν, αλλ’ο άνδρας της ήτο ήδη τόσον τρελλός ώστε να μη έχη συναίσθησιν της πραγματικότητας και ήτο εντελώς αδιάφορος και χαρούμενος! Ο θάνατος του υπήρξε ανακούφισις δια την καϋμένην την κυρίαν

Baumgartner, της οποίας ο φόβος ήτο μήπως ο άνδρας της εξέλθει από το φρενοκομείοπν και υπάγει να την εύρη.
Έκτοτε ειργάσθη εις διάφορα μέρη και από 6 ετών έχει την pension «Και ποιος ηξεύριε ακόμη τι έχω να τραβήξω» μας είπε, είμαι μερικές φορές τόσον κουρασμένη και βαρεμένη».
Και με όλα αυτά η ώρα επέρασε και ανεβήκαμε τόσον αργά! Αγλαούλα, έχω νέα δια την Gyp. Άκου ένα περίεργον. ΄Εχει ψύλλους και εντρέπεται δι’αυτό όταν της λέγει κανείς «puce» φεύγει και κρύβεται! Επίσης όταν κανείς με τα δάκτυλα του κάμει ωσάν να σκοτώνει ένα ψύλλον, η Gyp θυμώνει και φεύγει! Δεν είναι αστείον! Όταν κανείς χειροκροτεί αρχίζει να γαυγίζη με όλην της την δύναμιν. Της αρέσει πολύ η μουσική και είναι και πολύ περιέργη! Εδώ όλοι την χαϊδεύουν. Το βιβλίον που εζήτησες του μπαμπά, αν το εύρομεν θα σου το στείλωμεν ημείς.
Δια την Blanche και μόνον. Δεν μας γράφεις πως πηγαίνουν τα μαλώματα; Και η διάθεσις; Η Λιλή κατεβάζει πάντα το κεφάλι της; Είσαι θυμωμένη; Αυθαδιάζεις… Υβρίζεις από μέσα σου;
Πολλά φιλιά εις την Miss Dillon και σας γλυκοφιλώ
Ελμίνα

Φθάνει άραγε εν 25λ. γραμματόσημον μου δια 3 1/2 κόλλες χαρτί;

14. Παρίσι 26/13 Οκτωβρίου 1912
    Σάββατον 11 παρά ¼ π.μ.

Αγαπητοί μου
Δεν σας γράφω πολλά, διότι θέλομεν να ρίψωμεν τώρα το πρωΐ εις το κουτί, το γράμμα μας, δια να προφθάση το πλοίον της Δευτέρας.
Ελάβαμεν σήμερον το πρωΐ το γράμμα σας από Brindisi και χθες το βράδυ το τηλεγράφημα και σας ευχαριστούμεν πολύ. Ευρισκέσθε λοιπόν και πάλιν εις τας Αθήνας μας! χαίρω πολύ που δεν εκουράσθητε πολύ εις τον σιδηρόδρομον και ελπίζω, ότι θα εκάματε ωραίον θαλάσσιον ταξείδι. Ημείς ελογαριάζαμεν κάθε στιγμήν που θα ευρίσκεσθε και τι θα εκάμνατε και εφανταζόμεθα την χαράν σας, όταν επλησιάζατε εις την Αθηνούλαν μας, προπάντων δε των παιδιών. Πόσα θα είχατε να ειπήτε! Και ο Μίλτος; Ελπίζαμεν, ότι θα μας έγραφε αφού δεν είχε γράψει την προηγούμενην φοράν.

Ίσως όμως να μην έχει καιρόν. Πότε άραγε θα λάβωμεν επιστολάς από τας Αθήνας, δια να μάθωμεν μερικάς λεπτομερείας περί του Μίλτου;
Μη ξεχάσετε να μας στείλετε φωτογραφίας όλων σας. Εις τον πόλεμον καλά τα πηγαίνωμεν! Κατελάβομεν και τα Σέρβια και οι Βούλγαροι προχωρούν θριαμβευτικός. Σήμερον δεν εξήλθαμεν και έτσι δεν έχομεν νέα.
Ο καιρός είναι πάλιν σήμερον άθλιος. Βροχή εξακολουθητική, που να την πάρη η οργή.
Χθες επήγα πάλι εις το μάθημα μου. Δεν τα κατάφερα ακόμη να συγκρατώ καλά τας χορδάς. Δεν ημπορώ καλά να καταλάβω, πως πρέπει να κάμω. Εντούτοις η κ. Vauchelet μου είπεν ότι εννοώ θαυμάσια και ότι εμελέτησα όπως έπρεπε! Εγώ όμως έχω κάποιαν αποθάρρυνσιν! Θα τα καταφέρω; Και είναι άραγε σωστά όσα μου λέγει; Το ελπίζω.
Απόψε πηγαίνομεν εις εν κονσέρτο διδόμενον από τον Bisler τον περίφημον πιανίστα τον οποίον είχεν ακούσει ο Μίλτος. Μία γερμανίς κυρία, φίλη της κ.Baumgartner, έχει προσκλήσεις τα οποίας έδωκε εις την κ. Witting. Επειδή δε είναι 4 η κ. Witting μας έδωκε εις ημάς τας δύο. Δεν έχομεν να πληρώσωμεν παρά 1,50 έκαστος δια θέσιν 8-9 φρ. Δεν είναι ωραίον; Πολλά χαιρετίσματα εις όλους συγγενείς και φίλους.
Σας γλυκοφιλώ

Lucie
Δεν είμαι σχεδόν πλέον κρυωμένη! Μόνον ολίγον συνάχι έχω.

15. Επιστολή Lucie και Ελμίνας Ζάννου προς αγαπητοί μου. Παρίσι τη 27/14/Οκτωβρίου 1912
    Κυριακή 6μ.μ.

Αγαπητοί μου
Μία εβδομάς σήμερον που σας απεχαιρετήσαμεν μπαμπάκα μου και Edith! Δεν άργησε και πάρα πολύ να περάση, αλλ’όσον συλλογιζόμαι ότι πρέπει τόσαι να περάσουν ακόμη!
Αύριον δε είναι μόνον 4 που αναχωρήσαμεν από τας Αθήνας! Και εμένα μου φαίνεται ότι επέρασαν χρόνια και χρόνια! Από μίαν κάρταν της Αννέτας προς την Έλλην, φαίνεται ότι δεν ηξεύρω ποίος έγραψεν εις τον μπαμπά, ότι αφού ο Μίλτος δεν πρόκειται να αναχωρήση, ημπορούσε να μείνη ακόμη εις το Παρίσι. Ίσως εάν επροφθαίνατε να λάβετε αυτήν την επιστολήν εμένατε περισσότερον! Και θα ήτο αυτό τόσον ευχάριστον προπαντων δια να κανονίσωμεν τα του τραγουδιού μου, διότι από χθές ευρίσκομαι εις μεγάλην αμηχανίαν και αμφιβολλίας. Είναι άρα γε καλή η κυρία Vauchelet; Απ’όσα

μου λέγει, φοβούμαι μη μου χώση πολύ μέσα την φωνήν μου, βαθειά προς τον ουρανίσκον. Είναι αυτό καλόν ή όχι; Θα ήθελα να είσθε σεις εδώ δια να ηκούατε την διαφοράν και να μου ελέγατε τι προτιμάτε, διότι μόνη μου δεν ημπορώ να ακούσω καλά την φωνήν μου και η Μίνα δεν ηξεύρει να μου είπη. Το βέβαιον είναι, ότι η κυρία Φωκά μας έλεγεν ότι η φωνή πρέπει να εξέρχεται έξω προς τα δόντια, χωρίς να σφίγγει κανείς καθόλου τον λαιμόν, ενώ η κ. Vauchelet μου λέγει ότι να συγκρατώ πιο μέσα την φωνήν μου προς τον ουρανίσκον, και να σφίγγω τας χορδάς, ώστε να μένουν καλά συνηνωμέναι. Καλά, να είναι γερή η φωνή, αλλά να γείνη έτσι βαθειά, σχεδόν έρρινος. Θυμάσαι, μπαμπά, εκείνην την μαθήτριαν της κ. Vauchelet την οποίαν ηκούσαμεν. Είχεν ωραίαν φωνήν, αλλά δεν σου εφάνη και σε, ότι είχε κάτι αλλόκοτον;
Εντούτοις η κ. Verger δεν το έχει αυτό. Άμα λοιπόν υπάγωμεν να την ίδωμεν, ίσως την Τρίτην, θα της τα είπω όλα αυτά. Χθες επισκέφθημεν την Ηλέκτραν (κατωτέρω τα κατ’αυτής) και μου έλεγε και αυτοί ότι πολλοί Γάλλοι έχουν αυτό το ελάττωμα και ότι δι’ αυτό δεν της αρέσει η Nicot Vauchelet, διότι και αυτής η φωνή είναι τοποθετημένη πολύ μέσα προς το κεφάλι, επίσης δεν ήρεσε καθόλου και εις την κ. Φωκά.
Τι θα είπη λοιπόν η κ. Φωκά άμα λάβη το γράμμα μου, εις το οποίον της λέγω, ότι δεν επήγα εις τον Hettich, αλλά εις την κ. Vauchelet; Δεν θα δυσαρεστηθή; Αχ διατί να μην υπάγωμεν μαζύ να ακούσω την κόρην της εις τα Contes d’ Hoffman! Τότε θα ημπορούσαμεν να κρίνωμεν καλλίτερα! Και ίσως δεν θα απεφασίζαμεν τόσον γλήγορα να πάρω μαθήματα απ’αυτήν την καθηγήτριαν!
Επίσης χθες το βράδυ έλαβα επιστολήν της κ. Φωκά με συστατική προς τον Hettich γράμμα. Το είχεν δια βέβαιον, ότι θα υπάγωμεν εις αυτόν. Και εγώ δεν επήγα καθόλου!
Όλα αυτά πολύ με σκάζουν! Το καλλίτερον είναι μου φαίνεται να εξακολουθήσω ακόμη τα μαθήματα, να ομιλήσω με την κ. Verger και να γράψω πάλιν εις την κ. Φωκάν ζητούσα συμβουλήν. Εάν όμως πριν λάβω την απάντησιν της, ίδω πως η κ. Vauchelet δεν με διδάσκει καλά, τότε μου φαίνεται πως θα προτιμήσω

να υπάγω εις τον Hettich. Πάντως όλα αυτά είναι πολύ δυσάρεστα! Ίσως σεις τα ευρίσκετε παιδιαρίστικα, τώρα μάλιστα που έχομεν τόσας ανησυχίας δια τον πόλεον, αλλά δι’εμέ δεν είναι καθόλου ευχάριστα. Εις την Alice δεν λέγω τίποτε, διότι θα μου είπη να πάρω τον ιδικόν της καθηγητήν. Η Ηλέκτρα μου έλεγεν, ότι είναι κατευχαριστημένη με τον ιδικόν της, και ότι εάν θέλω, να υπάγω να την ακούσω άμα κάμνει μάθημα. Αυτό μου το είχε συμβουλεύσει και η κ. Φωκά. Θα υπάγω λοιπόν το Σάββατον αλλά βεβαίως δεν θα πάρω μαζύ του μαθήματα.
Χθες κατά το μεσημέρι ελάβαμεν τα γράμματα των παιδιών και της Miss Dillon, η οποία είχε την καλοσύνην να μας γράψη τόσα. Θέλω να της απαντήσω αλλά δεν ηξεύρω, δεν πιστεύω, να προφθάσω σήμερον. Εντούτοις αυτά τα γράμματα ας τα θεωρή απευθυνόμενα και προς αυτήν, διότι αληθώς άμα σας γράφωμεν σας σκεπτόμεθα όλους και την αγαπητήν μας Miss Dillon μαζύ. Μαθήματα δεν ήρχισεν ακόμη; Ελπίζω ότι γλήγορα θα εύρη πολλά.
Το βράδυ δε ελάβαμεν το γράμμα της Blanche

του παρελθόντος Σαββάτου, το διευθυνθέν εις της θείας Ίρμας. Πρώτον έφθασε το γράμμα της Τρίτης και έπειτα του Σαββάτου.
Πως είναι δυνατόν να μη ευρίσκη η Λιλή τι να μας γράψη! Ενώ ημπορούσε τόσα και τόσα να μας είπη. Πως λυπούμεθα που δεν ελάβαμεν γράμμα του Μίλτου, αλλ’αφού δεν έχει καιρόν είναι συγχωρεμένος. Έτσι λοιπόν φιλίες με τους αξιωματικούς και τραταρίσματα. Και ο Στέφος έχει σκοπόν να πολεμήση στα σωστά; Φαντάζομαι την ανησυχίαν των γονέων του και της θείας Ελένης.
Εξακολουθούμεν να νικώμεν πανταχού. Αλλά και πόσαι απώλειαι, 1200 πληγωμένοι και νεκροί Έλληνες, ως λέγει το «Matin». Οι δυστυχείς! Ποίος ειξεύρει εάν δεν είναι κανείς γνωστός μας. Προς τα Γιάννινα λοιπόν προχωρούμεν; Θα τα πάρωμεν άραγε; Και τι φρικώδεις σφαγάς κάμνουν αυτοί οι παληό Τούρκοι. Ω, τι τέρατα, τι κτηνάνθρωποι.

Δευτέρα 9 και ¼ π.μ. Τι τεμπέλα που είμαι! Δεν ημπορώ να σηκωθώ το πρωί και μόλις τώρα ετελείωσα το πρόγευμα μου!
Χθες είχαμεν ωραιοτάτην ημέραν! Άνοιξεν η καρδιά μας, όταν είδαμεν καθαρόν τον ουρανόν! Όλην την ημέραν δεν εφάνησαν σύννεφα και το βράδυ εχάρημεν τόσον όταν είδαμεν την σελήνην. Σήμερον πάλιν συννεφιά, ίσως όμως δεν βρέξει. Κάμνει δε και ζέστην, ευχάριστην δι’ημάς, πολλήν δια τους άλλους! Κατά τας 11 εξήλθαμεν και εκάμαμεν ωραίον περίπατον επί της avenue du Bois de Boulogne! Σουδαία πράγματα καθώς βλέπετε! Αφ’ότου ήλθαμεν εις Παρισίους αυτή η ημέρα ήτο η καλλιτέρα η σχετικώς καθαροτέρα, με ολιγωτέραν ομίχλην. Κρίμα να μη είσθε εδώ. Ήτο κατάλληλος ημέρα δι’εκδρομήν. Πολύ δε ελυπούμεθα διότι είχαμεν εισιτήρια δια κονσέρτον το απόγευμα! Εις την avenue du Bois, κόσμος άπειρος, γουναρικά άφθονα, όχι πολύ elegance, ούτε βαψίματα. Ίσως επειδή ήτο Κυριακή, να μη ευρίσκετο εκεί η αριστοκρατία. Παρετήρησα, ότι καμμιά νέα δεν φορεί βέλον εκτός από τα κυρίας. Ώστε δεν είναι ανάγκη να βάλω και εγώ, επικρατούν δε χρώμα των ενδυμασιών μαύρο και bleu marin. Πολλαί φούσται με πιέτες.
Επροχωρήσαμεν έως την Porte Dauphine και επειδή ήτο αργά επιστρέψαμεν εις την pension μας. Επερπατήσαμεν 50 λεπτά.
Την φούσταν μου ως σας έγραψα την επήγα εις τας Galeries Lafayette δια να μου την φαρδίνουν. Χωρίς καμμίαν δυσκολίαν εδέχθησαν να την διορθώσουν και μου την έστειλαν προχθές. Την εφάρδιναν αρκετά κάτω, αλλά το κακόν είναι, ότι είναι κάπως φαρδειά και επάνω αλλά δεν είναι σπουδαίον πράγμα! Επειδή δε η θεία Ίρμα και η Alice την εύρισκαν κοντήν, είπα και μου την εμάκρυναν.
Το καπέλλο της Μίνας δεν μας το έστελλαν και αρχίσαμεν να ανησυχώμεν! Επήγαμεν λοιπόν την Παρασκευήν να ερωτήσωμεν τι γίνεται. Το είχαν εκεί, έτοιμον προς αποστολήν. Το εδοκίμασεν η Μίνα και είδαμεν ότι της πηγαίνει καλά, εκτός από την ποιότητα δεν είναι καθόλου άσχημα καπέλλα. Το εφόρεσε λοιπόν επήρε το μικρό της εις ένα πακέτο και επιστρέψαμεν. Το καλό της φόρεμα το έφερεν η ράπτρια το Σάββατον το πρωί έγινε αληθώς πολύ νόστιμο. Επήρε 20 φρ le tout-compris και τα υλικά που πρόσθεσε.

. Δια την ζακέτταν εδώσαμεν 15 φρ. είναι βεβαίως πολύ, αλλά τι να κάμωμεν; Εδιαλέξαμεν την φθηνωτέραν φόδραν και βελούδο και όμως πάλιν πολλά επήγαν.
Το Σάββατον το βράδυ επήγαμεν εις την συναυλίαν του Bisler. Η κυρία μας είχεν είπει, ότι δεν κάμνουν τουαλέτα, αλλ’ημείς δεν ηξεύραμεν τι να βάλωμεν. Εφορέσαμεν λοιπόν τα άσπρα και η Μίνα επήγε και ηρώτησε την κ. Witting, αν το ευρίσκει πολύ. Αυτή απάντησε ότι είναι πολύ ωραίον το φόρεμα της αλλ’ότι νομίζει, ότι ημπορεί να το βάλη. Έπειτα όμως είδαμεν, ότι ηδυνάμεθα κάλλιστα να βάλωμεν τα tailleurs μας.
Ο καιρός την ημέραν εκείνην ήτο αθλιέστατος, αλλ’ευτυχώς το βράδυ σχεδόν δεν έβρεχε. Επήγαμεν λοιπόν με το Metropolitan. Επειδή δε αι κυρίαι αυταί πηγαίναν πρώτην θέσιν, εξοδεύσαμεν 1 φρ. μόνον δια το metro, aller-retour. Η αίθουσα ευρίκσεται εις την rue d’ Athenes! Όχι μακράν από τις Galeries Lafayette. Νόστιμη σάλα, όχι πολύ μεγάλη. O Bisler έπαιξε πολύ καλά πρώτον την Σονάτα (op.101) του Beethoven, κατόπιν τα Scenes d’enfants του Shumann, και τρίτον την Σονάταν (op.106) του Beethoven. Πολύ λεπτά παίζει, τα φόρτε όμως κάπως οξέα, ίσως πταίει το πιάνο. Αλλά, μη φρίξης Μίλτο μου,

εβαρέθημεν και αι 4 απαισίως. Αλλά σε βεβαιώ ότι δι’ανθρώπους όχι και πολύ μουσικούς (αν και η μία εκ των Γερμανιδών έχει τραγουδήσει μεγάλα έργα εις το θέατρον) είναι πολύ βαρετόν να ακούουν επί 1 1/2 ώραν συνεχώς πιάνο. Η κ. Witting είχε σκάσει, ακόμη λίγο, έλεγε, και θα εκοιμάτο.
Έβλεπα δε και πολλούς από τους άλλους ακροατάς να χασμώνται και να έχουν ύφος πολύ νυσταγμένον.
Η Edith θα είχε σκάσει κυριολεκτικώς.
Χθες το απόγευμα ηκούσαμεν εις την Chapelle της Σορβώνης την Δημιουργίαν. Είχαμεν πολύ καλάς θέσεις. Η ορχήστρα και ο χορός ήτο κρυμμένος όπισθεν πρασινάδας. Μόνον οι μονωδοί εφαίνοντο. Έπαιξεν επίσης orgue. Πάρα πολύ ηυχαριστήθην που ήκουσα και πάλιν την θαυμασίαν αυτήν Δημιουργίαν, δεν ημπορώ όμως να είπω ότι η εκτέλεσις ήτο καλλιτέρα της του Ωδείου μας. Η ορχήστρα βεβαίως μεγαλυτέρα. Ο χορός όμως όχι και πολύ γεμάτος. Ίσως να πταίη και η ακουστική διότι τα πάντα έκαμαν πολλήν βοήν και δεν ημπορούσε κανείς να διακρίνη πολύ καλά τας διαφόρους φωνάς.

Ο Αγγελόπουλος είχε βεβαίως ωραιοτέραν φωνήν από τον χθεσινόν «Ραφαήλ», αν και αυτού ήτο βαθυτέρα.
Επίσης της κ. Φωκά η φωνή ήτο καλλίετρα της Mlle Tiphaine (αυτή που ετραγούδησε πέρυσι τον ρόλον της Philene, εις την Mignon) αλλ’ο τενόρος, ήτο βεβαίως χιλιάκις ανώτερος των ιδικών μας. Κάτι πιάνο έξοχα, όχι όμως πολύ δυνατή φωνή. Ο Αδάμ και η Εύα έτσι και έτσι. Πάντως όμως ηυχαριστήθημεν και αι 4 παρά πολύ και δεν εύρομεν το έργον αυτό καθόλου κουραστικόν και μακρύ.
Μετά την συναυλίαν αι μεν 2 γερμανίδες επήγαν να περπατήσουν εις τον κήπον του Λουξεμβούργου, ημείς δε δι’ενός autobus, εφθάσαμεν εις την Opera και πεζή διηυθυνθήμεν προς την Opera Comique, όπου επήραμεν 2 εισιτήρια εις fauteuils 3ης galeries, δευτέραν σειράν, προς 5,50 δια την Τετάρτην οπότε παίζουν τα Contes d’ Hoffmann. Θ’ακούσω λοιπόν τέλος την περίφημον Nicol Vauchelet, δια την οποίαν ήκουσα τόσας διαφορετικάς κρίσεις.
Τι φρικώδεις κόσμος! Κυριακή βλέπετε, αληθώς απελπισία, εις το Boulevard des Italiens ήτο φρίκη πλέον! Τους δρόμους όμως τους περνώμεν τώρα αρκετά καλά. Εκάμαμεν προόδους. Εννοείται όμως ότι περιμένομεν επ’ αρκετήν ώραν, έως ότου εύρομεν την κατάλληλον ευκαιρίαν.
Τι γίνονται όλοι οι συγγενείς μας; Δεν μας γράφετε. Τα παιδιά του θείου Μιλτιάδου; Τα βλέπετε συχνά; Τα αγόρια εξακολουθούν τα μαθήματά τους;
Και εφημερίδας; έχομεν καιρόν να λάβωμεν. Δεν μας στέλλετε ή χάνονται;
Σας φιλώ όλους πολύ πολύ

Lucie

Η Λούκα φαίνεται δεν θα τελειώση το γράμμα ώστε ας εξακολουθήσω εγώ. Με φαντάζεσθε την καϋμένην εμένα να ακούω 1 1/2 ώραν πιάνο; Το τελευταίο κομμάτι ήτο ατελείωτο! Και με εφρενίασε!
Άμα βλέπετε τον κύριον και την κυρίαν Μυλωνά, μη λησμονείτε να τους λέγετε χαιρετίσματα. Επίσης εις την κυρίαν Σοφίαν και τον κύριον Νίκον. Σήμερον θα φάγωμεν εις της Alice. Θεέ μου αι ημέραι περνούν κ’εγώ δεν κάμω τίποτε. Είμαι τεμπέλα! Η Fraicheur Edith δεν ήτο τίποτε σπουδαίον, μάλλον σαχλόν. Η petite Mademoisselle είναι νόστιμη. Έχει επάνω κάτω την ίδιαν

βάσιν με το Peur de Vivre αλλά δεν είναι τόσον ωραία. Εις τον Αλέκον εγράψαμεν και απάντησιν δεν ελάβαμεν. Ο Νίκος τι γίνεται; Από τα αγόρια δεν έχομεν νέα τους εγράψαμεν και εις αυτούς.
Περνούμεν τους δρόμους αρκετά καλά, λέγει η Lucie. Μόνον αρκετά καλά; Καλέ εγίναμεν ξεφτέρια πρώτης! Δεν πρέπει δε σεις καθόλου να συλλογίζεσθε τα αυτοκίνητα, αφού εγώ σας λέγω ότι δεν τα φοβούμαι, εγώ που τα έτρεμα, πρέπει να είστε εντελώς ήσυχοι.
Να μας ειπήτε πότε ακριβώς λαμβάνετε τα γράμματά μας, δια να η ηξεύρομεν πότε να σας τα στέλλομεν. Πρέπει να εξακολουθήσωμεν να σας γράφωμεν τόσον συχνά; Το έξοδον είναι μεγάλο.
Μπαμπά μου, χίλια φράγκα τον μήνα είναι παρά πολλά. Βεβαίως θα μας περισσεύουν. Αχ τι παλιοκόριτσα που είμεθα να κάμωμεν τόσα έξοδα. Εγώ όμως η κακομοίρα είμαι πολύ οικονόμος! Άμα είμεθα μόναι μας, δεν εννοώ να πάρωμεν πρώτην θέσιν. Διατί σας παρακαλώ να εξοδεύσωμεν αδίκως 20 λεπτά περισσότερον;!! Άμα πηγαίνομεν με τους άλλους αναγκαστικώς πέρνωμεν 1η θέσιν. Αλλά ηξεύρετε τι υποπτεύομαι; Ότι και αι άλλαι η κυρία Witting ορισμένως, άμα είναι μόναι παίρνουν δευτέραν! Αλλά άμα πηγαίνομεν μαζή έκαστος καμώνεται ότι πέρνει πάντοτε πρώτην!!
Και πάλιν πολλά φιλιά.
Ελμίνα

16. Παρίσι, Δευτέρα 10π.μ. 15/28 Οκτωβρίου 1912

Αγαπητοί μου μπαμπά και τα λοιπά!
Ας γράψω κ’εγώ ολίγον, ενώ η Lucie τσιρίζει πλάϊ μου. Τι να της κάμω εγώ αν δεν ειμπορώ να πολυεννοήσω ποίον είδος τραγουδιού είναι καλλίτερον; Υπάρχει διαφορά μεταξύ του ενός και του άλλου, αυτό το διακρίνω αλλά ποίον είναι το σωστόν, αυτό δεν το ειξεύρω. Βεβαίως αν γίνη πολύ βαθειά δεν θα είναι ωραίον, αλλ’αν είναι ολίγον ίσως δεν είναι άσχημον. Βάσανο και αυτό! Δεν ημπορούσε όλοι οι δάσκαλοι να έχουν μίαν μέθοδον! Το αστείον είναι ότι η κυρία Nicot Bilbot -Vauchelet δεν της κάμει καμμίαν άλλην παρατήρησιν εκτός αυτής των χρωματισμών. Ούτε περί vocalises ούτε περί αναπνοής ομιλεί, ενώ ακριβώς η κυρία Verger επέμενε να υπάγη εις αυτήν δια τας vocalises! Επίσης πέρυσι έλεγε εις την Lucie ότι δεν αναπνέει πολύ καλά! Θέαμα αστείον. Η Lucie τραγουδεί με το

καθρεπτάκι εμπρός εις το στόμα της δια να ίδη τι κάμουν αι χορδαί της!!
Εγώ ακόμη τίποτε δεν έκαμα δια τας μελέτας μου! Πρέπει να περάσω από την Sorbonne να πάρω τα προγράμματα. Η κυρία Baumgartner έλαβε το πρόγραμμα των διαλέξεων των Annales. Θα υπάγωμεν εις μερικάς. Επίσης είδα ότι δίδονται cours de diction άπαξ της εβδομάδος, τα 20 μαθήματα 60 δραχμάς. Τι λέγετε να αρχίσω; Ή αν δεν υπάγω εκεί και εύρω αλλού με την ίδιαν παρίπου τιμήν να υπάγω; Ή είναι κρίμα το έξοδο;
Μετά μεγάλης τέχνης και επιδεξιότητος καταπληκτικής εκαδράρισα πριν με κορδέλλαν τον Ερμήν. Έσκασα, αλλά καλά τα εκατάφερα δια τα φιογκάκια όμως δίδω την παραίτησιν μου. Ας τα κάμη η Λούκα. Θα γίνουν όμως πολύ νόστιμα με την κόκκινη κορδέλλα. Εκόψαμεν τρία γυαλιά δια να δοκιμάσωμεν. 30 λεπτά το γυαλί είναι πολύ; Εδώσαμεν επίσης και μου εδιόρθωσαν το σακουλάκι μου, ως και την σάκαν δια τας νότας. Τι ευγενείς και συμπαθητικοί που είναι όλοι οι υπάλληλοι εις τα μαγαζιά! Είναι σας διαβεβαιώ αξιαγάπητοι!!
Τι τα θέλετε εγώ τους αγαπώ πολύ τους Γάλλους. Το μόνον κακόν των είναι ίσως ότι είναι κάπως λογάδες! Δηλαδή κομπλιμεντόζοι!
Ενθυμείσθε που μας έλεγαν ότι εις τον δρόμον κυττάζουν αναιδώς, πειράζουν, παρακολουθούν; Ως τώρα τίποτε το παρόμοιον δεν συνέβη! Αλλ’ας μη βιαζόμεθα! Η αλήθεια είναι ότι ακόμη δεν συχνάζομεν το Quartier Latin, και υποθέτω ότι εκεί περισσότερον θα συμβαίνουν αυτά. Ως τώρα όμως ειμπορώ να είπω ότι είναι ησυχότεροι και από τας Αθήνας. Δεν ήκουσα κανένα να μουρμουρίζει κάτι μεσ’εις τα δόντια του!!
Λιλή, αν τώρα που εγύρισεν η Edith δεν μας γράφης πολλά θα επιφορτίσω την Blanche να σε ξυλοκοπήση!
Δεν βλέπεις ημάς τι κοθταμάρες σας διηγούμεθα.
Να η Λούκα επαναλαμβάνει μίαν ώραν τώρα ότι depuis qu’ elle a vu Clitandre la regarder d’un air tendre. Μα ποίος διάβολος είναι αυτός ο Clitandre και δεν τον επήρα εγώ χαμπάρι; Ορισμένως δεν θα την φυλάγω καλά και πρέπει να με μαλώσητε! Αλήθεια πρέπει να τη ζυγίσω, δια να ίδω πως τα πηγαίνει! Τρώγομεν ωσαν διάβολοι και φοβούμαι μη σας γυρίσω όχι

πιά βαρελάκι αλλά … λάντζα! Εντούτοις η κυρία Witting μου λέγει ότι έχασα το … ωραίον μου χρώμα! Περίεργον δεν έχω εντούτοις τίποτε, δι’ αυτό χθες το βράδυ συνεπέρανε ότι θα είμαι … ερωτευμένη!!!
Ο χονδρός Schulte μας κάμη πάντοτε να γελώμεν με τα κωμικότατα του γαλλικά! Ίσως αυτό δεν είναι πολύ ευγενές αλλά τι να κάμωμεν; Είναι αδύνατον να μη γελάση κανείς άμα τον ακούει να ομιλή. Τελευταίως δε τον έπιασε μανία να κάμη liaison όλο με Τ εκεί όπου δεν πρέπει ως je suis t alle κ.τλ. και όλοι ξεκαρδίζονται. Αγλαούλα και άλλα νέα δια την Gyp. Είναι φοβερά ζηλιάρα! Φθάνει να κάμη κανείς ότι χαϊδεύει κάτι άλλο δια να γίνη έξω φρενών, να πηδά, να γαυγίζει! Προχθές η κυρία εκρέμασε υψηλά μίαν μαύρην γουνίτσαν και την εχάϊδευε ωσάν να ήτο γάτα! Αδύνατον να φαντασθής τι πήδους έκαμε δια να πιάση την γούναν και να την κάμη κομμάτια!
Χθες πάλιν η κυρία εδίπλωσε με μίαν πετσέταν μίαν μποτίλιαν και την εχάϊδευε, την εφιλούσε. Η gyp ωσάν τρελλή εγαύγιζε και επηδούσε επάνω εις τα γόνατα της κυρίας και ήθελε να δαγκάση την μποτίλια! Έπειτα ο Γερμανός επήρε μίαν πετσέτα εις την αγκαλιά του και ήρχισε να μιαουρίζει ωσάν να ήτο γάτα. Τι φωνή τι γαυγίσματα έγιναν είναι απερίγραπτο. Τέλος η Gyp ήρπασε την πετσέταν, και εσκάσαμεν ως ότου να της την πάρωμεν οπίσω. Ήθελε να την κομματιάση! Ήτο τόσον κωμικόν ώστε εγελάσαμεν πολύ. Δεν είναι αστεία αυτά Αγλαούλα μου; Σε παρακαλώ να μου στείλεις την φωτογραφίαν σου, ντυμένη μασκαράς.
Σας γλυκοφιλών

Ελμίνα
Περί Ηλέκτρας προσεχώς.

17. Επιστολή Ελμίνας Παντελάκη προς αγαπητοί μου μπαμπά και αδέλφια, Παρίσι 17/30 Οκτωβρίου 1912. Τετάρτη 5και ¼ μ.μ.

Αγαπητοί μου μπαμπά και αδέλφια
Μόλις προ ολίγου επεστρέψαμεν απ’εξω. Είμεθα εις το musee de Cluny, διότι ο καιρός εχάλασε τα σχέδια μας! Το πρωΐ είχαμεν ήδη ήλιον και αποφασίσει να κάμωμεν κανέναν ωραίον περίπατον αλλά το μεσημέρι ακριβώς ήρχισε δυνατή βροχή και κατελήξαμεν εις Μουσείον. Τώρα είναι πάλιν ωραίος καιρός.
Το μεσημέρι ελάβαμεν τα γράμματα σας. Μπαμπά μου πολύ σε ευχαριστούμεν και χαίρομεν διότι ενθουσιάς και δεν μας συλλογίζεσαι και τόσον! Πόσον διψώμεν δια νέα! Σας διαβεβαιώ ότι καταβροχθίζομεν τα γράμματα σας. Με σας όμως παιδιά είμεθα πολύ θυμωμέναι, μα πολύ! και αποφασίσαμεν να σας μαλώσωμεν και αι δυό μας. Διατί παληοκόριτσα δεν μας λέγετε ούτε λέξιν δια τον πόλεμον και τα θύματα του, τους πληγωμένους, την λύπην, την χαράν, τον ενθουσιασμόν! Ή μήπως πάλιν σας επέρασε από τον νούν ότι δεν πρέπει να μας λέγετε δυσάρεστα; Μα δεν εννοείτε ότι ημείς σκάζομεν, βράζομεν έτσι χωρίς νέα; Ως το Σάββατον βεβαίως σεις θα ειξεύρετε ονόματα και αριθμούς. Νομίζετε ότι είναι ευχάριστον να διαβάζομεν ημείς εις τας εφημερίδας εδώ ότι εις την μάχην του Σαρανταπόρου εσκοτώθησαν και επληγώθησαν 1100 περίπου και να μη μανθάνωμεν έπειτα καμμίαν πληροφορίαν; Επεριμέναμεν

κ’ εγώ δεν ειξέρω ωσάν τι τα γράμματα σας και σεις τίποτε. Αν ο μπαμπάς δεν δεν εσημείωνε ότι ο Μίλτος Μυλωνάς επολέμησε αλλ’είναι σώος και αβλαβής θα εφοβούμεθα και δι’αυτόν τόσον μάλλον καθ’όσον η Έλλη μας γράφει «Τα εδώ χάλια, τα μάτια μου μετεβλήθησαν εις Νιαγάραν, θα σας γράψουν πιστεύω οι δικοί σας τα δέοντα». Μα αν δεν έχετε καιρόν ή δεν συλλογίζεσθε να μας γράψετε αυτά, διατί αθεόφοβα κορμιά δεν στέλλετε εφημερίδας; Να διαβάσωμεν όλα τα καθέκαστα, να γεμίση η καρδιά μας από Αθήνας, να εντρυφήσωμεν εις τα νέα ας είναι και λυπηρά; δια να λάβωμεν μίαν ιδέα της καταστάσεως των Αθηνών. Η Λιλή λέγει δεν εκράτησε τα Εμπρός! Ωσάν να μην υπάρχει άλλη εφημερίς από το Εμπρός! Α ναι, αι εφημερίδες είναι αλήθεια που λείπουν από το σπίτι μας! Δεν έχετε Πατρίδας, Ακροπόλεις, Νέας Ημέρας, Εστίας, ότι διάβολο και να είναι φθάνει να είναι εφημερίς Αθηναϊκή!
Στείλετε λοιπόν στείλετε εφημερίδας, εφημερίδας, εφημερίδας. Εδιαβάσαμεν ότι εσκοτώθη ο στρατηγός Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, ποίος ειξεύρει πόσοι άλλοι! Μαζαράκηδες ίσως και σεις μιλιά!
Όλο μας λέγετε «Άχ δεν εμελέτησα ακόμη ελληνικά ή γαλλικά ή αγγλικά, δεν έχω καιρόν κ.τλ. κ.τλ». Στο καλό να πάνε τα μαθήματα σας και όλαι αι γλώσσαι. Εγώ εννοώ να έχω μεγάλα γράμματα σας, αφού τα θέματα πλημμυρούν και δεν με μέλει δια τίποτε άλλο. Αφήστε μαθήματα σιγυρίσματα, μπουγάδες και σφουγγαρίσματα αλλά γράφετε, γράφετε πολλά. Τι ιδέα πάλιν και αυτή ότι δεν έπρεπε να μας ομιλείτε δια το νοικοκυριό.
Ίσα ίσα που πρέπει να μας λέγετε όλα τα δυσάρεστα δια να χαιρόμεθα ημείς ότι δεν είμαστε μαζή σας να τα υποφέρωμεν! Ο κ. Πανταζόπουλος είναι εις τας Αθήνας και ούτε καν μας το είχατε ειπή και ποίος ειξεύρει πόσα άλλα παραλείπετε! Αξίζετε να μην σας γράφωμεν!
Ε, φθάνει πιά, αρκετά σας εμάλωσα και εξέσκασα!!
(Ειξεύρεις Λιλή τας θεωρίας μου, τι πρέπει κανείς να κάμη άμα είναι θυμωμένος. Δεν συμφωνούν με τας ιδικάς σου αλλά δεν πειράζει) (Ελπίζω να μην τα πάρετε όλα αυτά εις τα τραγικά!! Προς Θεού!)
Και συ κακιά Αγλαία διατί δεν γράφεις; Εγώ τόσα σου είπα δια την Gyp και συ μιλιά!
Η Edith συγχωρεμένη, αν και βέβαια δεν μετριέται γράμμα ή κάρτα της Παρασκευής, η οποία άλλως τε έφθασε συγχρόνως με το γράμμα.
Μίλτο μου, το γράμμα σου το ελάβαμεν την Δευτέραν βράδυ. Και δεν ειξεύρω διατί, ενώ την ημέραν εκείνην δεν επεριμέναμεν γράμμα και το τελευταίον είχε ληφθή το Σάββατον, ανυπομωνούσαμεν πότε πιά θα μάθω-

μεν νέα σας. Μεγάλη σου καλοσύνη να μας γράφης τώρα που είσαι τόσον απασχολημένος. Αλήθεια καϋμένε εδιαλέξαμεν τον καιρόν να φύγωμεν. Περιττόν νομίζω να σου γράψω πόσον μας ενδιέφεραν όσα μας είπες και πόσον πολύ εχάρημεν σήμερον, όταν είδαμεν ότι ο μπαμπάς επεδοκίμασε την πράξιν σου. Έτσι πάντοτε συμβαίνει όλοι οι άλλοι κατηγορούν και μαλλώνουν και μόνον ο πατεράκης βλέπει το δίκαιον και επιδοκιμάζει. Πόσον θα έσκασες, όταν τους έβλεπες προ πάντων δυσαρεστημένους μαζή σου! Μα σε διαβεβαιώ ότι και ημείς άμα τα εμάθαμεν όλα εσκάσαμεν φοβερά, και ένεκα του συμβάντος αυτού δεν θα ειμπορώ να καυχηθώ ότι δεν … έκλαυσα ακόμη εις το Παρίσι!!
Άχ τι φόβον επήρα προχθές εις το metropolitain. Είχ ανοίξει την εφημερίδα και εις εν τηλεγράφημα διαβάζω «Les regiments les plus eprouves ont ete le 1 et le 7me de l’infanterie» Το πρώτον και το έβδομον το σύνταγμα του Μυλωνά! Δια μίαν στιγμήν σας διαβεβαιώ ότι τον είχα δια απεθαμένον. «Άχ Lucie, ιδέ καϋμένη». Τότε μόνον εσκέφθην και μου είπεν και η Lucie ότι ο Μυλωνάς δεν είναι πλέον εις το πεζικόν.

Ο μπαμπάς γράφει ότι μετά το προσεχές πέρας του πολέμου ο Μίλτος θα έλθη εδώ! Να το πιστεύομεν; Αν εξηκολούθουν την προτού να φύγωμεν τακτικήν μου θα έλεγα «Βρε Μίλτο αρχιτεμπέλη, δεν φθάνει που χάνεις τόσον καιρόν με τον πόλεμον, αλλ’έπειτα θέλεις να πεταχθής και εις το Παρίσι! Δεν εντρέπεσαι καϋμένε. Κάτσε εις τα αυγά σου, δεν σε θέλομεν, έννοια σου. Αλλά φοβούμαι μη τυχόν ποτέ με … πιάσει εις την λέξιν (qu’il ne me prenne au mot!) διά αυτό κ εγώ δεν γράφω τίποτε.
Τι φλύαρη που είμαι. Εγέμισα τόσον χαρτί και δεν σας είπα ακόμην τίποτε. Αν έχω καιρόν θα σας στείλω μίαν μετάφρασιν μου ενός άρθρου του Journal επί του Βενιζέλου. Δεν σας στέλλω το Journal διότι είναι της κυρίας Witting. Ωσαν κουτουλιάκας είχα σκεφθή ότι ήτο περιττόν να εξοδεύσω μίαν πεντάραν αφού ειμπορούσα να σας στείλω την μετάφρασιν και δεν ελογάριαζα τα γραμματόσημα!! Τώρα όμως πιά που να εύρω περασμένην εφημερίδα! Δεν έχω λεξικόν δι’αυτό αφήνω μερικάς λέξεις γαλλικάς. Έχω νομίζω και γαλλικούρες. Δεν πειράζει! Βραδυνήν εφημερίδα δεν αγοράζομεν … οικονομίας ένεκεν!!! Χθές όμως εδιάβασα κάτω εις την Patrie νομίζω ωραιότατον άρθρον του Henri Rochefort φαίνεται ότι εις Βρυξέλλας

ο Jaures ωμίλησε κατά του πολέμου αυτού και οι σοσιαλισταί εφώναζαν “ A bas la guerre”. Αλλά πριν λέγει ο Rochefort έπρεπε να φωνάζουν “ A bas les massacres” αν ημπόδιζαν τας σφαγάς της Μακεδονίας, πόλεμος δεν θα εγίνετο. Εν γένει αι εφημερίδες δεν είναι φιλοτουρκικαί, ως νομίζεις Μίλτο, και έχουν όλα τα νέα.
Αλλά είναι 6 και ¼ και σήμερον εις το θέατρον πηγαίνομεν ώστε σας αφήνω και εξακολουθώ αύριον.
Πέμπτη 9 και 20. Μόλις έφαγα και η Lucie ακόμη ενδύεται! Δεν αργήσαμεν και πολύ, ε; Μα λογαριάσατε χθες το θέατρον. Μόλις εις τα 12 1/2 είμεθα εδώ και μετά χαράς σας αναγγέλω ότι κανείς απάχης δεν μας εσκότωσε, δεν μας ελήστευσε ούτε μας απήγαγε ή μας έκλεψε! Δι’ ο δεχόμεθα συγχαρητήρια! Ερημιά από τον σταθμόν ως εδώ αλλά και πλήρης γαλήνη. Εις την γωνίαν δε Marceau και Bassano διεκρίνετο η φαρδεία πελερίνα ενός αστυφύλακος! Μόλις 2, 3 διαβάται, ά ελησμόνησα, εις την κόγχην μιάς οικίας κάποιος ωμιλούσε με κάποιαν! Παρ’ όλον το κρύον έμεναν εις τον ανοικτόν αέρα αλλά φαίνεται ότι τόσον θερμά θα ήσαν τα λόγια των ώστε δεν τους επείραζε ο ψυχρός άνεμος!!!!
Έχομεν πολλά να σας διηγηθώμεν: Έκθεσιν Χρυσανθέμων, επίσκεψιν Ηλέκτρας, γεύμα εις Alice, επίσκεψιν εις Verger και κυρίαν Brissaud, μουσείον Cluny μικρά μετάβασις εις Σορβόνην, και contes d’ Hoffmann.
Αλλά προ παντός ας σας αναγγείλω λυπηράν είδησιν την οποίαν μας επεφόρτισε να σας γνωστοποιήσουμεν σας ως και εις τον θείον Μανώλην η κ. Lea. Η Marie Reymond, αδελφή του θείου Αλέξανδρου απέθανε εις Γενεύην! Μας το είχεν είπει και την Δευτέραν η θεία Ίρμα. Εις τον θ. Αλέξανδρον δεν το είχαν ακόμα αναγγείλει διότι ο καϋμένος δεν ήτο καθόλου καλά τας ημέρας αυτάς. Μη λησμονήσετε να το είπητε εις τον θείον Μανώλην, ακούτε; Διότι δεν θα του το γράψωμεν ιδιαιτέρως.
Η έκθεσις των Χρυσανθέμων ευρίσκετο εις το Grand Palais εις τα μεγάλα hall του Salon d’Automne. Πληρώσαμεν πάλιν ένα φραγκάκι εκάστη. Πόσα χρυσάνθεμα και τι τεράστια!! Υπήρχαν πολλά ωραιότατα, αλλά μερικά ήσαν τόσον μεγάλα που καταντούσαν αηδία! Ήσαν σαν λάχανα! Αλλά πόσα είδη, πόσαι ποικιλίαι! Πολλά ωραιότατα είχον καλλιεργηθεί με εν ειδικόν engrais. Πόσα χρώματα! Φαντασθήτε ότι είχε και πράσινα αλλά δεν ήσαν ωραία! Μερικά έμοιαζαν με ξεμαλλιασμένα κεφάλια!! Κάτι κίτρινα ήσαν μαγεία.
Το Σάββατον το απόγευμα επήγαμεν να επισκεφθώμεν την Ηλέκτραν. Κάθηται εις την Montmartre ουχί μακράν από το Moulin Rouge. Η pension της είναι μάλλον